NBA 19 juli 2013

Alarmfase 1, 2 en 3

De NBA heeft de voorstellen voor de nieuwe onafhankelijkheidsregels gepubliceerd. De nieuwe regels zijn duidelijker over wat wel en niet mag. Dit leidt onder andere tot een aantal verboden.

Dat de aandacht uitgaat naar bepaalde verboden is begrijpelijk, maar leidt af van het principle based-karakter van de Verordening inzake de Onafhankelijkheid van Accountants bij Assurance-opdrachten (ViO).Verboden kunnen er namelijk niet voor zorgen dat accountants assurance-opdrachten altijd onafhankelijk uitvoeren. Dit komt doordat de verordening niet alle bedreigingen kan onderkennen, en principes dus nodig blijven.

Ook als een grens nodig is, is het niet altijd noodzakelijk om een verbod op te leggen. Onafhankelijkheid kan vaak ook gewaarborgd worden door het nemen van maatregelen. De ViO onderkent daarom 3 alarmfasen.

Alarmfase 3 is de situatie waarbij de onafhankelijkheid zodanig wordt bedreigd dat het de accountant wordt verboden de opdracht uit te voeren. Het is bijvoorbeeld verboden om niet-controlediensten te verrichten naast een wettelijke-controle bij een OOB.

Bij de alarmfasen 1 en 2 kan de accountant de opdracht wel voortzetten maar is een maatregel nodig. Bij alarmfase 1 stelt de ViO dat een bepaalde situatie altijd een bedreiging van de onafhankelijkheid is. De accountant kan gezien de aard van de bedreiging zelf bepalen welke maatregel past in de situatie. De toelichting van de ViO geeft voorbeelden van maatregelen, maar uiteindelijk bepaalt de accountant de juiste waarborgen. Een voorbeeld hiervan is een accountant die al zeven jaar de controle uitoefent bij een mkb-klant. De bedreiging van vertrouwdheid maakt een maatregel dan nodig. Maar of dat rotatie, een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling of een andere maatregel is, bepaald de accountant.

Bij alarmfase 2 is de bedreiging van de onafhankelijkheid zodanig dat het noodzakelijk is om tenminste één of meerdere specifieke maatregelen te nemen. Doet de accountant dit, dan kan de opdracht worden uitgevoerd; wordt geen maatregel genomen dan beëindigt de accountant zijn assurance-opdracht.

Een voorbeeld van alarmfase 2 doet zich voor bij giften en gastvrijheid. In principe zijn deze niet gewenst in een verhouding tussen de gecontroleerde en de controleur. Een boeket bloemen bij een geboorte of jubileum zal maatschappelijk veelal niet als een bedreiging worden gezien. Daarom staat de ViO giften en gastvrijheid tot een bedrag van € 50 toe. Toch kan bijvoorbeeld een duurder geschenk bij het 100-jarig bestaan van de cliënt best gepast zijn. Om dat echter objectief te beoordelen moet de accountant blijkens de conceptverordening die beslissing niet alleen nemen maar doet hij dat door de gift of gastvrijheid binnen zijn accountantseenheid te melden en door het toezichthoudend orgaan van het bedrijf op de hoogte te brengen. Zijn zij met de accountant van mening dat de onafhankelijkheid niet in het geding is dan kan de accountant verder.

Alarmfasen 1,2 en 3 beschermen de accountant bij het waarborgen van zijn onafhankelijkheid, maar kunnen, zoals eerder aangegeven, niet alle gevaren wegnemen. De accountant moet dus  op basis van de principes actief onderzoek blijven verrichten naar bedreigingen voor de onafhankelijkheid.