Opinie 29 juli 2013

Aan de slag met het AFM-rapport!

Een stortvloed aan negatieve publiciteit is de afgelopen periode over het accountantsberoep heen gekomen. Een van de belangrijkste voorbeelden daarvan is het meest recente AFM-rapport 'Themaonderzoek niet-oob-accountantsorganisaties deel 1: NBA-kantoren'. Na dit soort berichten komt vaak de roep om grondige herziening van het beroep.

Als NBA Young Prof en aankomend accountant zie ik het accountantsberoep wat positiever. Natuurlijk, er worden (teveel) fouten gemaakt. En ja, het AFM-rapport roept een gevoel van schaamte op. Maar het bevat ook punten waar we op relatief eenvoudige wijze mee aan de slag kunnen om de kwaliteit van controles naar een hoger niveau te tillen.

Kwaliteit van accountant belangrijkste onderscheidend kenmerk
De AFM concludeert dat het vooral de kwaliteit is van de persoon die de functie van de externe accountant vervult, die bepalend is voor de kwaliteit van de wettelijke controle. Bij accountants die relatief recent zijn ingeschreven in het accountantsregister lijkt de kennis van controlestandaarden en verslaggevingsregels beter ontwikkeld. Toch even een gevoel van trots als Young Prof...

Oorzaak zou zijn dat accountants in het kader van de PE-verplichting vooral geneigd zijn kennis van aangrenzende vakgebieden te verbreden, terwijl zij niet of nauwelijks tijd besteden aan het op peil houden van hun parate kennis en vaardigheden op het gebied van controle en verslaggeving.

Dit kan relatief eenvoudig opgelost worden door aanvullende eisen te stellen aan de invulling van de PE-verplichting voor controlerend accountants.  In de Nadere Voorschriften Permanente Educatie (artikel 3 lid 4) is al het volgende bepaald: De registeraccountant verricht PE-activiteiten in het voor hem relevante vakgebied.

Voor accountants die vrijwel alleen controles uitvoeren ligt het dan voor de hand dat zij vooral cursussen op het gebied van controle volgen. Voor accountants die slechts enkele controles uitvoeren en verder vooral samenstellen en adviseren, zijn ook andere vakgebieden relevant en hierdoor zal minder nadruk op controle liggen. Dat is vreemd, omdat in beide gevallen de eisen met betrekking tot de uitvoering van de controle gelijk zijn.

Ik zou er daarom voorstander van zijn om controlerend accountants te verplichten minimaal 50 procdent van de PE-verplichting in te vullen met de voor controle relevante vakgebieden.  Wellicht vervelend voor accountants die één à twee controles per jaar uitvoeren, maar waarom zou het vakgebied controle voor deze accountants minder relevant mogen zijn?

De mogelijkheid om deze verplichting op te leggen is overigens al opgenomen in artikel 7 lid 1 van de NVPE.

Er zijn ook wettelijke controles beoordeeld met een voldoende
Regelmatig wordt gepleit voor naming and shaming. Eerlijk gezegd ben ik daar ook voorstander van, maar in de praktijk blijkt dit nog steeds een stap te ver. Een goed alternatief lijkt mij daarom een omgedraaide vorm: gebruik de AFM-beoordeling als marketingtool voor de organisatie en haar mensen!

Laat organisaties zelf bekend maken hoe zij beoordeeld zijn door de AFM. De organisaties die de AFM in haar rapport in categorie III en IV indeelt zullen dat waarschijnlijk niet doen. Maar vooral de twee NBA-kantoren die wel een voldoende hebben gescoord kunnen deze beoordeling uitstekend inzetten als marketingtool om aan de buitenwereld te laten zien dat zij staan voor kwaliteit. Ook accountants die verantwoordelijk zijn voor wettelijke controles die met een voldoende zijn beoordeeld zouden deze beoordeling kunnen inzetten om positieve publiciteit voor de organisatie en zichzelf te genereren!

De regelgeving die het mogelijk maakt om strengere eisen te stellen aan de invulling van de PE-verplichting bestaat al. Laten we hier gebruik van maken om het kennisniveau van controlerend accountants en daarmee de kwaliteit van de controles naar een hoger niveau te tillen. En zodra we als individu, als organisatie en later als gehele beroepsgroep hebben aangetoond controles op een kwalitatief goed niveau uit te voeren, deze kwaliteit vooral ook uitdragen naar het maatschappelijk verkeer!