Opinie 23 mei 2013

Wonderbaarlijke vermogensvermeerdering woningcorporaties

Woningcorporaties zijn enkele jaren geleden belastingplichtig geworden voor de vennootschapsbelasting. Voor de berekening van de fiscale winst mag periodieke afschrijving niet als fiscale kosten worden beschouwd. Is hun vermogen nu toegenomen, gelijk gebleven of afgenomen?

Die vraag stelde ik onlangs aan enkele accountants die niet thuis waren in woningcorporatieland. Intuïtief dachten zij dat het vermogen was afgenomen. De vraag deed hen wel vermoeden dat er een addertje onder het gras zat. Ik schat in dat 'de verstandige leek' ook denkt dat het eigen vermogen door de belastingplicht wordt aangetast. 
De regels voor de jaarverslaggeving leiden echter naar een andere uitkomst, namelijk naar het wonder van de actieve belastinglatentie.

Mijn vraag is nu wie het verkeerd ziet. De intuïtie of de regels van de jaarverslaggeving? Dus, gaat het eigen vermogen nu wel of niet omhoog als je belasting moet gaan betalen?

Je kunt beweren dat de belasting die je onder 'normale omstandigheden' verschuldigd zou zijn in de toekomst, in werkelijkheid lager zal zijn doordat je een prettige uitgangspositie hebt van een hogere fiscale boekwaarde dan die in je commerciële jaarrekening. Daardoor is sprake van een hoger fiscaal afschrijvingspotentieel, waardoor de belasting die daadwerkelijk betaald moet gaan worden lager kan zijn dan die je op het eerste gezicht zou verwachten op basis van de commerciële winst. 

De conclusie die je daaraan kunt verbinden lijkt te zijn: Omdat (het nadeel van) de belastingplicht in de toekomst meevalt, dat wil zeggen is lager dan het nieuwe normaal,  neemt je vermogen toe met een actieve belastinglatentie.

Dus begrijp ik het goed? Als een nadeel meevalt neemt je vermogen toe?

Toch blijf ik het intuïtief moeilijk vinden om te begrijpen dat het maatschappelijk vermogen van de Nederlandse woningcorporaties is toegenomen door de ontstane belastingplicht. Wat vindt u?

Het wordt nog wonderlijker als je zou bedenken dat voor de fiscale winstbepaling de afschrijving niet mag worden meegenomen als kostenpost. Dat betekent dat belasting moet worden betaald terwijl er commercieel geen winst wordt gemaakt. Die belasting moet dan worden geactiveerd als actieve belastinglatentie, in de hoop dat het later kan worden gecompenseerd.

Dat lukt wellicht bij verkoop, als de opbrengst gelijk of hoger is dan de fiscale boekwaarde. Echter, als aan het einde van de levensduur het huis moet worden gesloopt, ontstaat er een fiscaal verlies. En dan kan die actieve latentie niet worden gerealiseerd als er onvoldoende verliesverrekening mogelijk is.

Dus, als u mij zou vragen of het maatschappelijk vermogen van woningcorporaties door belastingplicht is toegenomen of afgenomen, dan zou ik zeggen: afgenomen. Bijvoorbeeld in die gevallen waar onrendabele toppen groter worden door de uitstroom van kasmiddelen vanwege de belastingplicht gedurende de looptijd die aan het eind van de levensduur niet kan worden teruggevraagd.

Wonderlijk soms, die regels voor de jaarverslaggeving. Zou het maatschappelijk verkeer daaraan vertrouwen ontlenen? Ik heb zo mijn twijfels.