NBA 29 april 2013

Eer van de stand en de VGBA

De reikwijdte van de Verordening Gedrags- en Beroepscode Accountants (VGBA) is één van de meest genoemde onderwerpen in de reacties op de consultatie voor de opvolger van de VGC.

Ook de bijdrage van Barbara Majoor over dit onderwerp in het Financieele Dagblad ging over dit aspect. Elders op deze site treft u een bericht aan over de follow up na de consultatie, mede in combinatie met de nog te consulteren onafhankelijkheidsregels.

Het consultatiedocument gaat uit van een werkingssfeer 'in het kader van het beroep van accountant'. Ik licht dit graag toe en neem u in dit kader mee naar de Wet op het accountantsberoep (Wab). De Wab geeft in artikel 3 de volgende taken aan de NBA:

a. bevorderen van een goede beroepsuitoefening door accountants, onder meer door het vaststellen van beroepsreglementering;

b. behartigen van de gemeenschappelijke belangen van accountants;

c. zorg dragen voor de eer van de stand van de accountants; en

d. zorg dragen voor de praktijkopleiding, bedoeld in artikel 47.

Artikel 19 van de Wab regelt dat de beroepsorganisatie hiervoor verordeningen kan vaststellen, maar deze verordeningen mogen geen verplichtingen of voorschriften bevatten die niet strikt noodzakelijk zijn voor het bereiken van het doel. Ook mogen zij de marktwerking niet onnodig beperken.

Tenslotte is in artikel 42 geregeld dat de accountant 'ten aanzien van de uitoefening van zijn beroep' onderworpen is aan tuchtrecht wanneer hij handelt in strijd met het bij of krachtens de Wab bepaalde of wanneer hij handelt in strijd met het belang van een goede uitoefening van het accountantsberoep. Volgens de toelichting op de wet is deze werkingssfeer gekozen om er voor te zorgen dat bepaalde privéhandelingen wel onder het tuchtrecht vallen (bijv. belastingfraude in de privéaangifte) maar dat ander (zakelijk) gedrag dat niets te maken heeft met de uitoefening van zijn beroep daar niet onder valt (bijvoorbeeld een ernstige verkeersovertreding).

Tot zover de juridische achtergrond, maar ook inhoudelijk lijkt dit de juiste balans.

Accountant ben je 24 uur per dag wordt er wel gesteld, en dus moet je altijd de fundamentele beginselen naleven. En dus zou je  24 uur per dag eerlijk en oprecht (integer) moeten zijn. Maar is dat wel zo? Als je als accountant in business, bijvoorbeeld als tuinarchitect een slechte tuin ontwerpt, of als je als commercieel directeur een slechte marketingstrategie ontwikkelt, moet je dan door de VGBA aangesproken worden omdat je niet deskundig was? Nee, het is logischer om niet al het zakelijk handelen onder de VGBA te laten vallen. 'In de uitoefening van zijn beroep' heeft wel betrekking op al die zaken waar de accountant geacht wordt verstand van te hebben. Denk bijvoorbeeld aan een algemeen directeur die niet zorgt voor een toereikende interne beheersing, of een cfo die meewerkt aan fraude.

In lijn met het bovenstaande heeft de NBA daarom als werkingssfeer voor de VGBA 'de uitoefening van zijn beroep' als uitgangspunt genomen. Met één uitzondering in het kader van het fundamenteel beginsel 'professionaliteit'. Daarmee krijgen accountants de plicht om niets te doen waarvan de accountant weet of behoort te weten dat daardoor het beroep wordt geschaad. De eer van de stand noemden we dat in de oude GBA.