Opinie 25 april 2013

Banken, rentederivaten en zorgplicht: géén Heineken

Nederlandse banken hebben een zorg én een plicht. Ook richting zakelijke klanten. Dat begint met transparantie over producten en werkwijze.

Je ergens zorgen over maken is: je afvragen of iets wel goed verloopt. En plicht is synoniem voor taak en verantwoordelijkheid. Zorgplicht is dus de taak en verantwoordelijkheid van een bank om zich af te vragen of 'het' wel goed verloopt.

In Nederland houdt de Autoriteit Financiële Markten toezicht op "de financiële markten: op sparen, beleggen, verzekeren en lenen. Het is belangrijk dat het publiek, het bedrijfsleven en de overheid vertrouwen hebben in de financiële markten. En dat de markten op een duidelijke en eerlijke manier werken. Daarom houden ze toezicht op de financiële markten".

De nadruk ligt, als ik de AFM-site bekijk, op het beschermen van de onwetende consument en zijn problemen. Ondernemers mogen het bij problemen met hun bank vaak zélf uitzoeken. Met of zonder hulp van een adviseur en/of advocaat.

Gelukkig heeft de AFM een doelstelling voor 2013. Zij gaan een risicoanalyse maken voor de markt van 'niet-retail klanten' zoals woningcorporaties, zorgsector, onderwijs en mkb. De AFM wil bepalen of er problemen bestaan, zo ja welke, en wat haar rol hierbij is.

Een van de problemen in de markt is al jarenlang de derivatenverkoop aan mkb-bedrijven, maar ook daar mogen ondernemers het voorlopig nog steeds zelf uitzoeken.

Sinds 2013 verloopt het AFM-onderzoek naar de verkoop van rentederivaten aan mkb-ondernemingen dat startte in september 2012, in alle stilte. Althans, zo lijkt het. De voortgang is onbekend, terwijl de problemen in het kader van de bancaire zorgplicht bij deze complexe producten groot zijn én blijven.

Zijn bankiers nu objectieve adviseurs in het kader van mkb-renterisicobeheersing of zijn het bancaire verkopers van provisie genererende mkb-producten? Ook daar is de AFM duidelijk in. Banken geven het antwoord uiteindelijk zélf ook.

Zoals in de zaak van King Cuisine versus de Rabobank. De ondernemer las (helaas te laat) in de kleine lettertjes dat de bank niet zijn adviseur is. De Rabobankadvocaat bevestigde dat achteraf nog eens fijntjes door te stellen dat "de bank het bedrijf ook uitdrukkelijk heeft gewezen op het tegenstrijdige belang van de bank" bij de eerder verkochte renteruil.

Ook ABN Amro Bank verkoopt rentederivaten aan mkb-ondernemingen. Accountmanagers profileren zich daarbij steevast als financieel adviseurs van hun klanten. Behalve... als je hun rentederivatencontract goed leest. "Door ondertekening van deze bevestiging verklaart Cliënt zich te realiseren dat de Bank zijn contractspartij is en niet zijn (financieel) adviseur".

Dus beste AFM: verplicht banken om deze teksten in knipperende en felgekleurde neonreclame boven hun ingang te plaatsen en dan heb je een begin van transparantie en zorgplicht. Bij Heineken hadden ze dat in de jaren tachtig al goed begrepen: Heerlijk, helder, ...