Opinie 11 maart 2013

Waarom de Amerikanen toch bij de IASB moeten blijven

De teleurstelling was groot toen de SEC 13 juli 2012 bekendmaakte dat de toepassing van IFRS voor Amerikaanse ondernemingen op de lange baan werd geschoven. De toezichthouder op 's werelds grootste kapitaalmarkt ziet problemen die niet zozeer met de inhoud van IFRS van doen hebben maar meer met de organisatie van de regelgever IASB zelf.

De financiering (te afhankelijk van enkele grote ondernemingen, te weinig landen doen mee), de onafhankelijkheid van de IASB (omgaan met politieke druk), tezamen met een stapel redenen die te maken hebben met allerhande kosten van overgang naar IFRS, werden uitgebreid genoemd in het 127 pagina's tellende rapport van de SEC-staf.

De aarzeling om IFRS te adopteren in de VS moet zeker in een bredere context worden gezien. Het afstaan van macht aan een internationaal orgaan buiten de eigen jurisdictie (in dit geval op het gebied van standard setting) is bepaald niet een populair thema in deze tijd (denk aan de betekenis die 'Brussel' bij ons in de loop der jaren heeft gekregen), zeker niet als het, zoals in de VS vorig jaar, ook nog eens verkiezingstijd is.

Daarbij speelt dat de IASB zich tamelijk onmogelijk heeft gemaakt door tijdens het hoogtepunt van de kredietcrisis (oktober 2008) een amendement (voor de liefhebber: IAS 39.50) zonder enige vorm van inspraak door te voeren onder zware politieke druk van de Europese Unie.

Ook de SEC weet dat er sindsdien verbeteringen zijn doorgevoerd in het governance-model van de IASB maar zoals een hoge SEC-vertegenwoordiger (Paul Beswick) onlangs aangaf tijdens een paneldiscussie: het moet nog maar wel blijken dat het in de praktijk en dus ook in spannende tijden werkt.

Er zijn inmiddels ook (vooral uit Europa afkomstige) stemmen opgegaan om de Amerikanen (FASB, SEC) de toegang tot de IASB te ontzeggen vanwege het feit dat ze IFRS niet voorschrijven in hun eigen jurisdictie. Dit lijkt meer een vanuit de emotie gedreven reactie die volstrekt niet dienstbaar is aan de doelstelling van de IASB: het ontwikkelen van wereldwijde accountingstandaarden.

Allereerst moet worden gezegd dat bijna alle landen die IFRS wel toepassen deze regels niet zomaar rechtstreeks toepassen maar pas accepteren na een soort goedkeuringsprocedure zoals dat ook in de EU het geval is.

Ik kan het ook anders stellen: het is absoluut een illusie gebleken dat de macht voor het stellen van verslaggevingsregels onvoorwaardelijk wordt overgedragen vanuit de nationale parlementen naar een internationaal orgaan als de IASB. Dat kan men jammer vinden omdat via de goedkeuringsprocedures IFRS toch weer aangepast of aangevuld kunnen worden, maar het is een realiteit waar men niet meer omheen kan en die men vanuit een democratische grondgedachte heeft te accepteren.

De SEC heeft herhaaldelijk aangegeven oren te hebben naar een endorsement-procedure voor het goedkeuren van IFRS-regels die dan vervolgens  worden verwerkt in het US-GAAP-platform. Eigenlijk eenzelfde wijze waarop de Nederlandse Raad voor de Jaarverslaggeving voor de invoering van IFRS in de EU met de regels van de IASB omging.

In de tweede plaats moeten we niet vergeten dat IFRS sinds 2007 door de SEC wordt toegestaan (zonder aanpassing naar US-GAAP) voor de circa 1000 niet-Amerikaanse ondernemingen die een notering hebben op een van de Amerikaanse beurzen. Ongeveer de helft daarvan past daadwerkelijk IFRS toe en dit aantal groeit doordat Canada fasegewijs bezig is over te gaan op IFRS.

Dit aparte regime voor foreign IFRS-filers werd destijds bejubeld als een mijlpaal en terecht, want het betekent feitelijk een afwijking van de in de Amerikaanse cultuur ingesleten level playing field-gedachte. Niet iedereen hoeft zich immers meer te conformeren aan US-GAAP. Het isoleren van de FASB respectievelijk de SEC zou deze vrijstelling weer in gevaar kunnen brengen.

In derde plaats is het voor het draagvlak van IFRS zeer van belang dat de grootste standard setters van de wereld zijn betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe internationale regels. In die zin is het een prima initiatief dat de IFRS-Foundation (de stichting waaronder de IASB ressorteert) nu een raad van adviserende standard setters (ASAF) gaat oprichten - maar aan deze raadgevende tafel hoort de FASB dus wel aan te schuiven.

Een van de organen van de IFRS-Foundation (de Monitoring Board waar thans de SEC lid van is) heeft zeer recent de criteria voor lidmaatschap herzien en zoals het er naar uitziet voldoet de SEC aan deze criteria. Eerder bestond nog de vrees dat de SEC zich niet zou kwalificeren en de Monitoring Board zou moeten verlaten.

Rede lijkt het in deze te hebben gewonnen van emotie en dat is een goede zaak vanuit de doelstelling van de IASB bezien. Want het streven naar wereldwijd toepasbareregels gaat niet zonder het creëren van een wereldwijd draagvlak..