Moment van de waarheid
Het moment van de waarheid, zo heb ik de publicatie van het AFM-rapport over de negen oob-vergunninghouders ervaren. De waarheid als het gaat om de kwaliteit van onze controles, onze accountants en onze organisatie. Maar ook over vanuit welk perspectief onze toezichthouder kijkt naar hoe wij de externe regels hebben geïnterpreteerd en geconverteerd naar onze kwaliteitsbeheersing en -bewaking.
En met die waarheid kregen wij een gedegen, eerlijke en confronterende spiegel voorgehouden over zaken die fundamenteel beter konden en zouden moeten.
De transitie van de vrijwel ongereglementeerde omgeving van nog niet eens zo lang geleden naar de strak gereglementeerde omgeving van nu is voor veel accountants en kantoren nog niet voltooid, zoveel is wel duidelijk geworden.
Niet alleen nu. Vergelijk de uitkomsten maar met die van twee jaar geleden bij de big four. En niet alleen hier. De rapportages van buitenlandse toezichthouders over accountants zijn minstens zo teleurstellend.
Dit bewijst het fundamentele karakter van de vereiste verandering. En zo is het aanpakken van de kwaliteit van de externe accountants een kwestie van organiseren/specialiseren en van doorselecteren. De toezichthouder noemt daarbij instrumenten van sanctie- en beloningsbeleid.
Uiteraard moeten sancties volgen als accountants hun verantwoordelijkheid niet of niet goed invullen. Maar juist het nog beter opleiden en coachen op controletechnieken en -standaarden, op betrokkenheid bij de opdrachten, op sturing en doorpakken op de echt belangrijke onderwerpen en op het kunnen voeren van de robuuste dialoog met directies en toezichthouders, zal nu en in de toekomst tot betere controles moeten leiden.
Het stelsel van kwaliteitsbeheersing en -bewaking heeft eveneens aanscherping nodig, zo is gebleken. Waar wij cliënten soms tot vervelens toe moeten bevragen op de 'aantoonbaarheid' van verrichte werkzaamheden en dossiervorming, blijkt dat ook de accountantsorganisaties zelf moeite hebben met het zichtbaar maken van kwaliteitsbeleid, geïmplementeerde maatregelen, feedback naar de externe accountants en hun evaluatie op basis daarvan.
En tot besluit de tone at the top. Natuurlijk voel ik mij als beleidsbepaler aangesproken als wij als onderdeel van de groep onderzochte accountantsorganisaties zulke slechte rapportcijfers krijgen. Juist waar de afgelopen tijden enorm veel energie is gestoken in het verbeteren, verduidelijken, corrigeren en zelfs sanctioneren, is het jammer dat nu zo'n zwaar oordeel wordt uitgesproken.
In het besef dat veel prima accountants (niet alleen de partners overigens) hele goede controles uitvoeren en dat de 'foto' van onze organisatie alweer zo'n anderhalf jaar geleden is genomen, begrijp ik dat ook wij wat hebben uit te leggen. Aan een publiek dat ervan uit mag gaan dat wij de tussenliggende tijd hebben besteed aan het aanbrengen van de vereiste aanpassingen (en meer).
De herkansing om de AFM te laten constateren dat alle aangebrachte aanpassingen juist en toereikend zijn ligt nog ver in de toekomst. De toezichthouder zegt pas in 2014/15 weer te komen onderzoeken.
De echte kans om aan het publiek te laten zien dat wij onze verantwoordelijkheid hebben genomen en zullen blijven nemen, moeten we pakken door te laten zien dat zij op onze oordelen kunnen vertrouwen. Dat is een belofte die wij vandaag, op het moment van de waarheid, al waarmaken.