Opinie 13 februari 2013

Salarisnorm schaadt belastingbetalers

Het begint al goed. Nog maar net is de inkt van het regeerakkoord droog en de overheid moet haar eigen salarisnorm schenden. Dezer dagen werd met Gerard van Olphen, de nieuwe bestuursvoorzitter van staatsbedrijf SNS Reaal, een salaris van 5,5 ton overeengekomen.

Dit is meer dan twee keer zo veel als de regeringsnorm toestaat, maar het is 950.000 euro minder dan het inkomen dat hij verdiende bij Achmea. Gerrit Zalm deed het beter in dit verband. Zijn overgang van politicus naar bankier ging gepaard met een inkomensstijging van een kleine 700.000 euro.

Waarom zou Van Olphen zo'n inkomensachteruitgang accepteren? En waarom had Zalm niet altijd al een baan die hem een inkomen bracht van 970.000 euro? Kennelijk is hij dit waard.

Zalm verdiende dit bedrag niet meteen. Hij had een succesvol ministerschap nodig om de kans op een enorme inkomenssprong te vergroten. Oud-ministers mogen zich verheugen op een grote vraag uit het bedrijfsleven en ja, inderdaad ook uit de (semi-)overheidssector. Denk onder meer aan de oud-ministers Wijn, Ruding en Kok.

Hier staan forse salarissen tegenover. De minister werkt derhalve aan zijn carrière, door in zijn huidige functie salaris op te offeren tegen een hoger inkomen in de toekomst. Je moet eerst publiekelijk duidelijk maken 970.000 euro waard te zijn.

Waarom aanvaardt Van Olphen dan een inkomensdaling? Het is dan zinvol opnieuw de situatie van de minister voor te stellen. Als het bestuursvoorzitterschap van Achmea naar de inschatting van Van Olphen zijn eindfunctie was, kan de redding van SNS Reaal voor hem eenzelfde werking hebben als het ministerschap van Zalm. Hij kan dan, na zeg vijf jaar - hij is dan 56 - een fantastisch aanbod verwachten van een ander bedrijf.

Dat hem meer dan de bestaande regeringsnorm moest worden geboden, is niet meer dan een illustratie van de onhoudbaarheid van de norm. 550.000 euro valt in het niet bij zijn opdracht: voorkomen dat de belastingbetaler miljarden euro's kwijtraakt aan SNS.

Dit brengt me op het probleem van salarisnormen. Stel dat voor deze functie drie betere kandidaten voor handen waren -mensen die met grotere zekerheid de belastingbetaler behoeden voor een volgende miljardeninjectie. Zij komen evenwel alleen voor 5 miljoen euro. Wat moet de overheid dan doen?

Het rekensommetje is snel gemaakt, maar toch zal de verontwaardiging die zich ook nu weer in het publieke debat afspeelt de minister doen neigen om te kiezen voor iets minder zekerheid en het daarmee verbonden lagere salaris. De facto verkleint de salarisnorm van de regering daarom de set  van beschikbare bestuurders.

De keuze voor de kandidaat met het lagere inkomen laat zich eenvoudig verklaren. Tegen de tijd dat de miljarden door de belastingbetaler moeten worden betaald, is de minister van functie veranderd en kan niemand nog achterhalen dat er betere kandidaten voorhanden waren.

Ook het jongste voorstel van minister Dijsselbloem (Financiën, PvdA) om de salarissen van bankmedewerkers te verlagen, moeten we zien in dit licht. Van Olphen zal de juiste mensen tegen het daarbij behorende inkomen moeten aantrekken en ontslaan om de onroerendgoedproblemen op te lossen. Als inkomenbeperkende acties hem hierin belemmeren, verkleint de overheid de kansen op succes.

Het openbreken van de banken-cao kan Van Olphen daarentegen ook helpen de totale loonsom van SNS terug te brengen, omdat het hem in staat stelt de juiste mensen het juiste inkomen te geven.

Vooralsnog gun ik Van Olphen van harte dat hij in zijn volgende functie de sprong naar 5 miljoen euro maakt.

Deze opiniebijdrage is geplaatst in het NRC van 12 februari 2013.