Accountant moet meer 'cfo' worden
Accountants die als adviseur mkb-familiebedrijven en agri-business bedienen, hebben een andere rol dan andere accountants. Dat vraagt ook een andere opleiding. Het wordt tijd dat ze niet meer als number crunchers en financieel adviseur worden opgeleid, maar meer als 'cfo'.
Toon Wagemans
Adviserende accountants bij mkb-familiebedrijven werken meer één op één met een directeur-grootaandeelhouder (dga). Dat betekent intensiever, inhoudelijker en meer omgevingssensitief. Dit vraagt een andere benadering vanuit vakopleidingen én vanuit de accountant zelf.
Emotionele waarden moeten meer aandacht krijgen. Daarom zouden psychologie en sociologie als verplichte vakken moeten worden opgenomen in het curriculum. De rol van cfo verandert namelijk ook. Naast het financiële reilen en zeilen van de onderneming denkt hij ook mee over de strategie, ontwikkelt hij een toekomstvisie, is hij communicatief sterk en besteedt hij meer aandacht aan cultuur en gedrag binnen de organisatie.
Maar ook na de opleiding moet iedere accountant om de vijf of tien jaar in zichzelf investeren om zijn klant te kunnen blijven verrassen. Zo kun je je meer verplaatsen in je klant en kun je het typische familiebedrijf (stille kracht en geduldig kapitaal) effectiever ondersteunen.
Eind 2012 heb ik met deze boodschap opleidingen bezocht en interessante gesprekken gevoerd met docenten. Mijn visie is dat de accountant/cfo meer sparringpartner en gesprekspartner moet worden voor ondernemers, over alle facetten van de bedrijfsvoering: financieel, fiscaal, juridisch, personeel, organisatorisch en marktomstandigheden.
Zo'n accountant weet als geen ander in welke fase een ondernemer zich bevindt en kan hem helpen ontwikkelen. De wensen van een ondernemer zijn meestal rechtstreeks te liëren aan zijn levensfase of die van de onderneming. Dit maakt het voor de accountant mogelijk om op tijd in te springen op kansen en risico's. Een onderneming kent een tijdperk van cumulatie, schaalvergroting, specialisatie, verbreding, verduurzaming, marketing, maar soms ook sanering. Zo zie ik in de tuinbouw en agribusiness een ontwikkeling van gezins- naar familiebedrijf.
Voor accountants zie ik een ontwikkeling naar een rol van procesbegeleider of regisseur. Ze moeten meer tools krijgen om te kunnen sturen, dichter op het vuur zitten door kwartaaladviesgesprekken (of nog frequenter) en meer contactmomenten in te plannen. Geef de klant het gevoel schouder aan schouder te staan, doe iets ongevraagds en laat iets onverwachts zien.
'Mee-ondernemen' is het sleutelwoord. Dat zijn de zaken die in de toekomst het verschil maken. Daarom is het belangrijk om die elementen al vanaf de opleiding mee te krijgen.
Ook creatief denken zou in de opleiding moeten worden ingebouwd. Aan de competentie out-of-the-box denken wordt nu niet veel gewerkt, maar deze is voor mee-ondernemen juist heel belangrijk. Het creëert niet alleen enthousiasme bij de klant maar ook bij de accountant zelf, want je levert een bijdrage aan het succes van een bedrijf.
De opkomst van integrated reporting zorgt ervoor dat we meer te doen krijgen. Om hieraan te voldoen moeten we gedreven, creatief en up-to-date zijn en daarnaast het vermogen en de attitude hebben om te willen en te blijven veranderen. Met name de wil om te veranderen kan al in de opleiding worden benadrukt.
Daarnaast dient de mkb-accountant ook aan de eigen ontwikkeling te werken en in zichzelf te investeren. Niet alleen de via verplichte PE-punten, maar door bijvoorbeeld eens in de vijf of tien jaar een uitgebreidere opleiding te volgen. Deze nieuw vergaarde kennis maakt je voor de klant tot een completere en actuelere adviseur, waardoor je je meer kunt laten gelden als 'cfo' binnen een familiebedrijf.
Naast de harde cijfers spelen in deze deelmarkt emotionele waarden, sociale aspecten, gedrag en attitude een grote rol. Daarom pleit ik ervoor om in de opleiding voor accountant sociologie en psychologie als verplichte vakken op te nemen. Die kennis heb je gewoon nodig in je rol.
Toon Wagemans werkt bij Accon avm als strategisch adviseur, accountant en belastingadviseur in tuinbouw en agro-business. Daarvoor werkte hij voor diverse andere accountantskantoren, waaronder zijn eigen kantoor.