NBA 12 december 2013

Risicomanagement, mensenwerk en transparantie

Op de jongste Accountantsdag publiceerde de NBA een publieke management letter waarin risicomanagement centraal staat. De pers stort zich er nog niet massaal op, maar doet dat wel zodra risico's binnen ondernemingen zichtbaar worden: als er dingen mis gaan.

Ondernemerschap binnen grote ondernemingen is minder gebaseerd op gut feeling en meer op processen. Risicomanagement is er onderdeel van het systeem, niet van de onderbuik. Toch blijft het ook mensenwerk.

Dat is ook de belangrijkste boodschap van deze publieke management letter: menselijk gedrag bepaalt in hoge mate het succes van risicomanagement. Waarom nemen we bepaalde risico's wel, of juist niet? Wat gebeurt er in het hoofd van de manager die verantwoordelijk is voor een miljoenenproject? Wanneer roept hij of zij dat het genoeg is?

De hoogte van gedane investeringen krijgt al snel onevenredig gewicht bij de afweging om een project te stoppen of door te laten gaan. Medewerkers aarzelen om te erkennen dat er iets fout is gegaan; bang wellicht ook voor persoonlijke consequenties. Hoe kunnen we daar meer grip op krijgen?

De oplossing ligt onder andere in extra aandacht voor de cultuur en het gedrag binnen een onderneming, de tone at the top en soft controls. Streef naar een organisatie waarbinnen medewerkers open en eerlijk hun ervaringen, dilemma's en fouten met elkaar kunnen bespreken.

Een harde afrekencultuur biedt daar vaak geen ruimte voor en maakt het aantrekkelijk om fouten te verdoezelen. Duidelijkheid geven over wat er van mensen wordt verwacht en wat de consequenties zijn van ongewenst gedrag helpt om zulke situaties te voorkomen.

Helder communiceren over risico's is ook van belang richting investeerders en andere stakeholders. Des te opmerkelijker is het dat die stakeholders de rapportages over risicomanagement in jaarverslagen vaak als nietszeggend ervaren. Ronkend taalgebruik vol gemeenplaatsen, maar geen duidelijke informatie over hoe met risico's wordt omgegaan.

In de praktijk blijven veel vragen onbeantwoord: welke risico's accepteren we als onderneming, wat zijn de gevolgen als het fout gaat en hoe gaan we om met bedreigingen? Wel een risicoparagraaf van tien pagina's, maar geen concrete informatie.

Geef de lezer dus een risicoparagraaf die relevant is. Het is meer dan een moetje, het is een communicatiemiddel om stakeholders helder te informeren. Maak een top 5 van de belangrijkste risico's voor de onderneming, schets mogelijke scenario's en geef aan wat de onderneming in bepaalde situaties te doen staat.

Dat klinkt makkelijker dan het is, natuurlijk. Maar het kan wel. Tijdens de Accountantsdag sprak Alex Sheerazi, communicatiemanager van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. Door open en eerlijk te communiceren over het project, door risico's te benoemen en te laten zien wat er daadwerkelijk onder de grond aan de gang was, maakte Amsterdam van een hoofdpijndossier een project met helden. Een voorbeeld dat navolging verdient.

» Download de publieke management letter Risico's managen is mensenwerk