Opinie

PwC inzake Econcern: both sides of the story

Het heeft mij niet verbaasd dat PwC onder vuur ligt van de curatoren van Econcern. Ik noem deze kwestie immers al sinds 2009 in mijn rijtje dat onder andere ook DSB, Innoconcepts, Landis, Van der Moolen, Vestia en sinds kort ook Ballast Nedam omvat.

Curatoren laten geen misverstand bestaan hoe zij over de handelwijze van de accountant denken: 'de geconsolideerde jaarrekeningen van Econcern zijn onjuist en hadden niet door de accountant, PwC, van een goedkeurende verklaring mogen worden voorzien'.

PwC ziet het anders en stelt: 'helaas constateren wij dat wij met de curatoren van mening blijven verschillen over vooral de wijze van verwerking (kwalificatie, waardering en consolidatie) van een aantal kapitaalbelangen in de jaarrekening'.

Curatoren stellen ten aanzien van de conceptjaarrekening 2008 dat de accountant op 12 mei 2009 - 14 dagen voor de datum van surseance van betaling - schriftelijk bericht dat de jaarrekening zoals die op dat moment voorlag zou worden voorzien van een goedkeurende verklaring. Dit met een voorbehoud dat nog enige controledocumentatie - inzake de continuïteitsveronderstelling - diende te worden ontvangen, maar dat zij 'expect to be able to issue our unqualified auditor's report on the financial statements.'

PwC stelt daar tegenover: 'Ter voorkoming van misverstanden: onze controle over het boekjaar 2008 is nooit afgerond.'

Curatoren spreken over een door Econcern gehanteerde 'agressieve verslaggevingsmethodiek' en spreken een duidelijke voorkeur uit voor een 'een meer prudente verslaggevingshouding'.

PwC heeft het daarentegen over het feit dat het Econcern-bestuur 'een aantal kapitaalbelangen op aanvaardbare gronden heeft aangemerkt als participaties'.

Curatoren wijzen er nadrukkelijk op dat toen de van KPMG afkomstige accountant Epskamp bij Econcern als cfo aantrad (tweede helft 2008), deze accountant (!) eveneens spreekt over 'agressieve verslaggevingsmethodieken'. Hij neemt die niet voor zijn rekening en de cijfers - ook de door PwC goedgekeurde cijfers over 2007 - worden intern herzien.

PwC vaardigt eind 2008 een notitie uit over de 'Econcern accounting policies' met als strekking - aldus curatoren - dat nieuwe ontwikkelingen in 2008 ertoe zouden leiden dat de in het verleden (MP: 2006, 2007) door Econcern gehanteerde waarderingsgrondslagen dienden te worden aangepast.

Curatoren wijzen op notities binnen Econcern waarin wordt gesteld dat 'PwC een aantal zaken verkeerd' voorstelt. En nog een krachtig statement: 'PwC suggereert een verandering in de toekomst terwijl deze zich wel degelijk in het verleden heeft voorgedaan'.

PwC reageert in haar persbericht in zes alinea's op een half A4tje, bestrijdt de conclusies van curatoren  en maken het geschil tot een vaktechnische discussie over verslaggevingsonderwerpen.

Curatoren schreven een openbare rapportage van 540 pagina's, met veel citaten uit stukken, mails, verslagen en ook documenten die afkomstig zijn van de accountant. Dit alles als samenvatting van een omvangrijkere rapportage van meer dan 800 pagina's met 700 bijlagen. Curatoren wijzen bovendien niet louter op de verslaggevingstechnische discussie, maar stellen indirect ook de vraag aan de orde of de door PwC uitgevoerde controle deugdelijk was en of zij voldoende en toereikende controle-informatie heeft verkregen om tot een oordeel te kunnen komen.

PwC stelt dat zij haar opvattingen uitvoerig en adequaat onderbouwd zal inbrengen in de door curatoren aanhangig gemaakte tuchtprocedure.

Curatoren houden het mogelijk niet bij een tuchtprocedure, maar zien mogelijk aanleiding om tot (civielrechtelijke) aansprakelijkstelling van PwC over te gaan. Overigens was het curatorenteam in deze recent al eens succesvol door een dergelijke aansprakelijkstelling in de Landis-kwestie voor forse bedragen met EY te schikken.

Tot zover both sides of the story. Curatoren en PwC hebben klaarblijkelijk niet veel met elkaar gemeen in deze. Behalve dan dat zij vandaag prominent op de voorpagina van het Financieele Dagblad prijkten.

Voor wie meer wil weten: lees het curatorenverslag. Volg de tuchtzaak en een eventueel later te volgen civiele rechtszaak. Lees hetgeen PwC hierover in het transparantieverslag gaat melden (tot nog toe was dat niet veel). Wellicht kom ik er nog eens op terug met een eigen analyse - vorenstaande bevat immers louter feitelijkheden - of een leuke tentamenvraag.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Marcel Pheijffer (1967) is hoogleraar Forensische Accountancy aan de universiteiten Nyenrode en Leiden.

Gerelateerd

9 reacties

Jan de Rooy

Het Model bepaalt niet wat anderen met een bepaalde Score moeten doen. Aangezien het Model in de afgelopen 13 jaar bijna altijd gelijk had als het om discontinuïteit ging, doet een ieder er wel verstandig aan om een Score-10 heel serieus te nemen. Het is als schaken met de hulp van een schaakcomputer: jij bent aan zet in het eindspel (financial distress) en jij mag telkens afwijken van wat de schaakcomputer adviseert. Meestal geeft de computer meerdere opties, maar bij een Score 10 is er slechts één optie. Het volledige overzicht van business failures die door het OK Score Model zijn gesignaleerd in de periode 2000-2013 vind je op pagina 10 (hoop dat het zo via de link op te pakken is tenminste): https://www.dropbox.com/s/4ce52nvwlt45x7d/European%20Rating%20House%20and%20the%20OK-Score%20Model%20SEP%2006112013%20H.pdf

Ronald Bobbe

Ik heb in de loop van 2008 al eens naar de gepubliceerde jaarrekening 2007 van Econcern gekeken. omdat in de pers toen al de eerste rumoer ontstond. Even teruggebracht tot simpele boekhoud-essentie, heeft het Bestuur van Econcern, goedgekeurd door PwC, het volgende gedaan met zijn participaties: 1. Waarde in de balans 2006 = 100 2. Waarde ultimo 2007, gebaseerd op eigen inschattingen = 5.000 3. Boekhoudkundig doe je dat zo: Participaties 4.900 A/ Opwaardering participaties 4.900 En deze laatste creditpost komt natuurlijk gewoon onder de omzet. Dat is heel normaal. En PwC vind dat goed. Toen ik dát zag, was ik er al helemaal klaar mee. Toen Econcern medio 2009 met donderend geraas in elkaar stortte, kon je al zien aankomen dat dit nog een fors probleem zou gaan worden voor PwC.

Rene van Wingerden

AT:Jan, Het model zou past echt meerwaarde hebben als de rechter besluit dat PWC géén fout heeft gemaakt, dus dat ieder weldenkend mens op basis van de toen beschikbare informatie geen serieuze twijfel hoefde te hebben over de continuiteit. Dan zou het model een unieke waarschuwing geven. Maar als de rechter vaststelt dat de risico's gewoon zichtbaar waren, dan had PWC ook zonder model het voorbehoud moeten maken. Dat het model dan dat nog eens bevestigt, levert dan weinig aanvullende meerwaarde. Dan is de les uit deze casus niet meer dan: gewoon goed je werk doen op basis van de huidige voorgeschreven werkwijze.

Jan de Rooy

AT: Paul Heb zitten puzzelen wat je bedoelt met jouw reactie. Immers, jij weet als geen ander dat het niet uitmaakt wanneer een analyseprogramma gedraaid wordt, als dit maar bij dezelfde input steeds dezelfde uitkomsten oplevert. Je stelt zo doende vast dat indien je de jaarrekening van enig jaar, direct bij het beschikbaar komen daarvan, zou hebben doorgerekend, dit de aangegeven score zou hebben opgeleverd (backward tracking). Bij het European Rating House, dat werkt met het OK-Score Model, hebben we dat ook formeel verankerd, eenvoudig en doeltreffend. Die Score zou accountant en toezichthouders toen al tot grotere voorzichtigheid hebben kunnen manen en tot eerder waarschuwen respectievelijk ingrijpen. Vandaar dat het gebruik van de Score wordt gepropageerd als tool om beter en vooral eerder dan andere analyses de onderliggende trend uit jaarrekeningcijfers te halen en daarbij de financiële grenzen van de strategie aan te geven: Kan deze overname tegen die prijs? Zijn die groeiscenario’s realistisch? Is de overhead niet te zwaar? Bovendien weet je uit eerdere uitnodigingen aan jouw adres, dat er best mogelijkheden zijn om tegen een reële vergoeding de integriteit van de software en de consequente omzetting van input in output nog eens zelf uit te voeren. Diverse organisaties hebben dit in het verleden al gedaan. Overigens heeft collega Lammers inmiddels een analyse gemaakt van de meer dan 2000 scores in de afgelopen 12 jaar en daaruit bleek een zeer hoge betrouwbaarheid. Ik stuur je dat desgewenst graag toe. Dat het bij Econcern om een uiterst riskant businessplan ging is achteraf natuurlijk heel duidelijk en dat had je indertijd wellicht ook al eerder zo kunnen inschatten. Toch ging men door, zonder harde waarschuwingen door toezichthouders en accountant. De Score geeft aan in hoeverre een onderneming in haar huidige vorm in staat is om haar strategie succesvol uit te voeren. Als de Scores 9 of 10 zijn is dat niet meer het geval. Bij een Score 10 is business failure zelfs onafwendbaar binnen drie jaar. Dan kan de onderneming niet in haar huidige vorm voortbestaan tenzij er hard wordt ingegrepen: kapitaalsinjectie, asset stripping, reorganisatie, etc. In accountants taal betekent dat een continuïteitswaarschuwing. Dat kost aandeelhouders en vaak andere betrokkenen (banken, banen) altijd veel geld. Eigenlijk kom je dan een stap hoger terecht. Het gaat er dan om welk risicoprofiel de aandeelhouders en financiers nog acceptabel achten en willen of kunnen accepteren. Misschien dat je daar op doelt, in die zin dat het gemakkelijk voorspellen is gezien vanuit het level Econcern.

Paul van Batenburg

Wie achteraf, van een vaststaande mislukking, zijn voorspelling van die mislukking publiceert moet niet verwachten dat dat gegeven meetelt bij de beoordeling van zijn vermogen om te voorspellen.

Willem D. Okkerse MBA - CEO OK- Rating Institute

Hulde Jan ...

Jan Bouwens

AT: Willem Okkkerse Op basis van fouten van individuele accountants kunnen we niet eisen dat de accountant zich moet aanpassen of verdwijnen. Als het zo simpel was, zouden heel veel instituten niet bestaan. daarmee zouden we ons in adminstartieve zin terugverwijzen tot het stenen tijdperk. We zouden veel meer moeten weten over onder welke omstandigheden de accountant tot deze fouten maakt. Verder zouden we de kosten voor het maken van zulke fouten moeten verhogen. Ook daar moeten we over nadenken, want je wil de fout gecorrigeerd hebben VOOR dat er een openbaar schandaal ontstaat. Rode vlaggen zijn hierbij behulpzaam!

Willem D. Okkerse MBA - CEO OK- Rating Institute

Ik ben dankbaar voor je openbare informatiedeling. In het DFT staat een buitengemeen interessante beschrijving van E.J.Lammers inzake een onderzoek aan de Universiteit van Brussel over dit onderwerp. U kunt dat vinden op : http://www.telegraaf.nl/dft/goeroes/willemokkerse/22137287/__Accountants_moeten_beter_waarschuwen__.html De slotopmerking is dat accountants zich zouden moeten aanpassen óf overbodig worden.....

Marcel Pheijffer

Van Willem Okkerse kreeg ik - dank daarvoor - de OK-score van Econcern toegezonden. Die luidt als volgt: De OK-Score werd berekend op grond van de openbare gegevens uit het curatoren verslag, waarbij voor het jaar 2007 allereerst de restated cijfers werden genomen. De uitkomsten waren : 2005 = OK-Klasse 7 2006 = OK-Klasse 10 2007 = OK-Klasse 10 2008 = OK-Klasse 10 Aansluitend werd de OK-Score berekend op grond van de openbare gegevens uit het curatoren verslag, waarbij voor het jaar 2007 de gepubliceerde jaarcijfers werden genomen. De uitkomsten waren 2005 = OK-Klasse 7 2006 = OK-Klasse 10 2007 = OK-Klasse 10 2008 = OK-Klasse 10 Aan NAF (not accounted for) werd in het tweede geval een kleine 40 miljoen vastgesteld. Dat wil zeggen dat er nader onderzoek zou moeten komen naar ca. 40 miljoen onverklaarbare mutaties. Directe aanleiding is de activering van onderhanden werk die wel als omzet werd geboekt maar waar geen koper voor was. De betekenis van de scores is als volgt: 1 AAA Bijna perfecte zekerheid. Zeer goede ruimte voor expansie, óók met vreemd vermogen 2 AA Excellente zekerheid. Goed ruimte voor expansie, óok met vreemd vermogen 3 A Zeer goede zekerheid. Ruimte voor expansie, óók nog met vreemd vermogen 4 BBB Goede zekerheid. Expansie mogelijk, óók nog met vreemd vermogen 5 BB Voldoende zekerheid. Alertheid geboden. Voorzichtig bij expansie met vreemd vermogen 6 B Matige zekerheid, verbetering nastrevenswaardig. Expansie met vreemd vermogen niet verstandig 7 CCC Onvoldoende zekerheid, verbeteringen noodzakelijk. Expansie met vreemd vermogen sterk afgeraden 8 CC Zorgelijke zekerheid, verbeteringen urgent nodig. Verdere expansie met vreemd vermogen levensgevaarlijk 9 C Zorgwekkende zekerheid, substantiële verbeteringen zijn direct nodig. Expansie met vreemd vermogen niet meer mogelijk. Voorportaal van een mogelijke business failure. 10 D Business failure binnen drie jaar. Onmiddellijk ingrijpen noodzakelijk zoals herkapitalisatie, asset stripping, gedwongen overname, turnaround. De situatie kan ook fataal worden: betalingsonmacht, surseance van betaling of faillissement. --

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.