De motorkapmythe
Het was niet altijd vrijwillig, denk ik, maar ik heb wel veel musea en kunst gezien als kind. Moderne kunst vooral, schilderijen waarover je na moet denken.
Mijn vader legde veel uit over wat ik zag en dwong mij er ook over na te denken. Ik beschouw mijzelf nu niet als een kunstkenner maar een opmerking als "dat kan mijn neefje van vijf ook" zult u mij niet horen maken. Hoewel ik wel neefjes heb van die leeftijd. Zij mogen voetballen van hun vader.
Mijn vader leerde mij over de surrealistische schilder Margritte. Het schilderij van een pijp waaronder hij met sierlijke letters schreef 'dit is geen pijp' vond ik prachtig. Het was echt een openbaring voor mij dat een schilderij van een pijp geen echte pijp was. Ik was vaak gelukkig als kind.
Accountants worstelen met surrealisme. Misschien ook wel omdat ze geen Margritte hebben die het helder kan uitleggen. De accountantsverklaring in een PDF-bestand is als de pijp van Margritte. Het ziet er uit als een verklaring, maar is het niet.
Weet u wat dit is?:
∆zx>*5*?äôÎÉwtÒ˘ˇÎI.õ\Lû"&Í◊ÛTMû=π£|e" HOΩÑ∑Æ ãìŸ◊y5◊õflTÚ‹€,i¯b5>NµûˇJ.∏uT÷áê âfiÔ • π„µı mailto:PbË¢èTS∞~C%60@hLLó
Dit is een klein stukje van een jaarrekening. In PDF-formaat. Accountants vertrouwen op PDF. "Want als je het opent in de software ziet het er altijd hetzelfde uit", vinden ze. Dat is niet waar. Want als je het opent in software die geen PDF kent, ziet het er anders uit. Als je PDF uitprint komt er maar een klein gedeelte van de gegevens daadwerkelijk op papier. Een PDF-document is veel groter dan papier. What you get, is not what you see.
Accountants zeggen dat ze pas ergens op kunnen vertrouwen als ze weten wat er onder de motorkap zit. Dat is niet waar. Maar ze zeggen het wel heel vaak. Accountants die vertrouwen op software, weten niet wat er onder de motorkap draait. Dat blijkt bijvoorbeeld bij kassasystemen met geheime knopjes die omzet laten verdwijnen. Dat bestaat. Maar weinig accountants hebben alle softwarecode van alle systemen doorgenomen.
En er is nog nooit een accountant die heeft vastgesteld dat de juiste software draait. Dat is namelijk vrijwel onmogelijk. Dus hebben ze trucs nodig. De truc is dat als de organisatie en processen kloppen, je mag aannemen dat de juiste software draait. Maar de organisatie en processen toetsen is niet hetzelfde als onder de motorkap kijken.
In de discussie met Willem Okkerse is het motorkapargument ook gebruikt. Ik ken de heer Okkerse niet persoonlijk. Ik vermoed dat het lastig is om met hem samen te werken. Hij wil graag rijk en beroemd worden. Ik denk dat hij moet kiezen. Als hij al zijn kennis vrij had gedeeld was hij vast veel beroemder geworden. Maar het argument van accountants dat ze pas met hem kunnen samenwerken als hij de motorkap opengooit, is onjuist. Met handige hulpmiddelen krijgen accountants signalen over een organisatie. En met die signalen kunnen ze verder op zoek naar de deugdelijke grondslag van de verklaring bij de jaarrekening. Zo ingewikkeld is dat niet.
Ook XBRL is heel erg surrealistisch. In de digitale wereld is 'What you see not always what you get'. In de digitale wereld zie je wat je wil zien. Net als de pijp van Margritte.
De blik in de ogen van mijn vader toen hij hoorde dat ik als accountant ging werken, zal ik niet snel vergeten. Hij dacht dat hij me kwijt was. Gelukkig zijn we de kunst van de verbeelding altijd blijven delen.