Opinie 21 november 2013

Accountants zijn geen scharrelkippen

Ik ben het zeer eens met Berry Wammes die het volgende stelt: 'Het is van groot belang dat beroepsorganisaties zich veel meer gaan bekommeren om de effectiviteit van de gedrags- en beroepsregels, dan om het formuleren en invoeren van de regels zelf.'

Mijn verwachting is dat de meeste leden het ook met Wammes eens zijn. En desondanks consulteren, vergaderen en discussiëren we ons mal ten aanzien van die gedrags- en beroepsregels en de specifieke regels inzake onafhankelijkheid. Met als voorlopig sluitstuk de komende ledenvergadering op 16 december aanstaande.

Ondanks dat ik het dus zeer met Wammes eens ben, permiteer ik me toch een blog over die regels. Opdat er tijdens de ledenvergadering een goed ei wordt gelegd!

Wat betreft de gedrags- en beroepsregels boeken we vooruitgang: een korte en krachtige code. Volgens de opstellers ervan gebaseerd op principes, hetgeen ik grotendeels wel onderschrijf. Zij het dat het nog scherper kan, onder meer door de noties van 'professioneel-kritische instelling' en 'kwaliteit' toe te voegen.

Daartoe heb ik voorstellen gedaan - zie mijn reactie op de consultatie - en ik ben zeer benieuwd wat daarmee gebeurt. Overigens zijn alle reacties lezenswaardig. Wat betreft de big four hoop ik overigens dat de mededingingsautoriteiten niet meekijken: de kritiekpunten zijn grotendeels gelijk.

Maar als we vanuit principes denken, waarom hebben we dan zoveel woorden, zinnen en artikelen nodig om in de Verordening inzake Onafhankelijkheid (ViO) het principe van onafhankelijkheid inhoud te geven? In mijn reactie tijdens de consultatie noemde ik het dan ook 'een nodeloos ingewikkeld gedrocht'. Een stuk dat weinig met principes te maken heeft.

Een stuk ook dat onder leden al de nodige discussie heeft losgemaakt. Zo heeft Gerard Dirven in duidelijke taal aangegeven tegen te stemmen. Zo ver ben ik (nog) niet: de uitwisseling van argumenten ter ledenvergadering moet immers nog plaats vinden. En wellicht keert de NBA - horende de kritieken - nog ten halve en komt er voor die vergadering nog een nieuw en verbeterd concept.

Mijn kritiekpunten zien op de weinig principiële benadering van de samenloop van controle- en adviesdiensten. Dit was rond de jaarwisseling al een fors discussiepunt toen de NBA een alert uitbracht en daarin een ruime uitleg gaf aan wat de politiek aan regelgeving had aangenomen.

Het gaf wederom discussie toen diverse accountantsorganisaties eveneens een ruime uitleg gaven, maar nu aan de overgangsregeling inzake de samenloop van controle- en adviesdiensten. Via de transparantieverslagen hebben zij - deels - hun ongelijk inmiddels toegegeven door contracten (al dan niet onder druk van de AFM) aan te passen.

Nu dus weer discussie, maar dan naar aanleiding van de concept-ViO. Het eerste concept daarvan werd door een deel van de accountantsorganisaties als te streng ervaren. Paul Steman van Mazars ziet het tweede concept als een verbetering en stelt in het FD: 'We moeten streng zijn waar het nodig is, dus bij financiële instellingen en beursgenoteerde bedrijven. Maar het mkb moeten we met rust laten.'

Steman concludeert dat we met het tweede concept hebben te leven en stelt dat hij door de kwalitatieve benadering die nu is gekozen wel 'meer scharrelruimte'.

Een intrigerende opmerking. De AFM reageert er dan ook op in haar reactie op de tweede consultatieronde: 'De AFM acht het van groot belang dat de toelichting benadrukt dat een meer principle based of kwalitatieve benadering van bijvoorbeeld de samenloop van dienstverlening bij een niet-oob niet betekent dat een accountant daarin meer ‘scharrelruimte' heeft dan wanneer dergelijke bepaling meer rule-based zouden zijn geformuleerd.'

Om met een spitsvondige edoch vileine - en naar ik meen toch zeer serieus bedoelde - kwinkslag te vervolgen: 'Wij wijzen u er wellicht ten overvloede op dat in het niet-oob segment zeer grote en maatschappelijk relevante instellingen vallen, de waarborgen met betrekking tot gedragsregels en onafhankelijkheid ook hier evident van grote waarde zijn en niet ondergeschikt mogen worden gemaakt aan bedrijfseconomische overwegingen aan de kant van accountantsorganisaties om op conflicterende terreinen 'graantjes mee te pikken'.'

Terechte opmerkingen. Accountants(organisaties) horen niet alle 'graantjes mee te pikken'. We zijn tenslotte geen scharrelkippen.

Enfin, dit zal wel weer het nodige gekakel in de kippenhokken der accountants opleveren.