Opinie 25 oktober 2013

Verplichte kennistoets een farce?

Ter verbetering van de controlekwaliteit en herstel van vertrouwen in het (openbaar) accountantsberoep heeft het NBA-bestuur besloten om voor openbaar accountants in 2014 een online kennistoets verplicht te stellen als onderdeel van de permanente educatie.

De kennistoets is verplicht voor openbaar accountants die werkzaamheden verrichten ten behoeve van wettelijke en/of vrijwillige controles van de jaarrekening. Om te voldoen aan de pe-verplichting moet de online toets in 2014 succesvol worden afgerond. De kennistoets bestaat uit 50 gesloten vragen die zijn geformuleerd op begrips- en toepassingsniveau.

Deelnemers mogen tijdens het invullen van de toets gebruikmaken van relevante documentatie.

Door het succesvol afronden van de kennistoets geeft de deelnemer blijk te beschikken over up-to-date kennis van de Controlestandaarden (100-999) om goed en verantwoord controles te kunnen verrichten.

De toetsing wordt online aangeboden met behulp van een Leer Management Systeem (LMS).

Het is de bedoeling dat de toets individueel onder eigen naam wordt gemaakt. De deelnemer zal hiervoor aan het begin van de toets een verklaring afleggen.

Met de laatste zinnen geeft de NBA aan haar pappenheimers te kennen. Kennelijk wordt het nodig geoordeeld om de deelnemers expliciet te laten verklaren dat ze geheel zelfstandig de toets hebben gemaakt, waardoor de uitkomst van de toets ook feitelijk iets zegt over het kennisniveau van de invuller.

Het siert de NBA dat ze grenzeloos vertrouwen heeft in de eerlijkheid van haar leden zodat kan worden gesteund op de door het betreffende lid ingevulde verklaring.

Ik heb ze echter eerder in de praktijk meegemaakt. Interne verplichte online toetsen waarbij een voldoende score moest worden behaald. En natuurlijk zijn ze allemaal door de getoetste zelf ingevuld. Niet dus.

Ik heb meerdere malen gehoord en zelf waargenomen dat de invulling van deze toetsen door partners werd gedelegeerd aan jonge getalenteerde (bijna) afgestudeerde collega's. Dit alles onder het motto 'geen tijd voor die flauwekul'. 
De computer van de 'getoetste' werd daarbij graag aan het jonge talent ter beschikking gesteld. Bij een voldoende toets volgde een pluim en een volgende stap op de carrièreladder was gezet. Toegegeven, bij deze toetsen hoefde geen verklaring te worden afgelegd dat de toets ook echt zelf was ingevuld.

Gezien mijn ervaringen ben ik dan ook benieuwd naar de precieze tekst van de af te leggen (ondertekenen?) verklaring, de waarborgen (beheersingsmaatregelen) die ervoor moeten zorgen dat de toets ook echt alleen en geheel zelfstandig door de getoetste zelf wordt ingevuld, en naar de sancties bij het overtreden van de spelregels.

Het wachten is dus op het toetsprotocol dat nog niet bekend is gemaakt. Ik ben benieuwd.

Ik hoop en ga ervan uit dat het toetsprotocol voldoende waarborgen biedt om de geschetste praktijken tegen te gaan.

Cynisch? Ach, ik loop al wat langer mee. En ik heb vorig jaar geleerd mij meer dan ooit professioneel-kritisch op te stellen.

Ik ben overigens ook benieuwd wat er gebeurt als de toets onverhoopt niet wordt gehaald. Zijn er herkansingsmogelijkheden, en zo ja hoeveel? Wat zijn de sancties? Ik heb daarover nog niets gelezen, ook niet in het wijzigingsvoorstel van de NVPE.

Daarover graag meer duidelijkheid van de NBA. Het lijkt me billijk dit precies te weten alvorens goedkeuring te verlenen aan de gewijzigde NVPE.

Veel succes alvast met de voorbereidingen voor de toets!