Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home > Opinie > 2013 > 10 > Schaf controleplicht mkb af
Opinie

Schaf controleplicht mkb af

Leestijd van ongeveer 1 minuut 9 reacties

Accountants en onafhankelijkheid, het blijft een moeizaam geworstel. Had de NBA in een eerste concept van nieuwe onafhankelijkheidsregels de combinatie van controle en advies ook bij mkb-bedrijven verboden, na protesten van accountants is dit toch weer afgezwakt.

De combinatie mag wel, "mits aan een aantal hygiënefactoren is voldaan", zoals Peter Eimers, voorzitter van het adviescollege beroepsreglementering, het uitdrukt. Deze vage formulering doet het ergste vrezen. In de praktijk zal het erop neer komen dat de accountant er mee kan volstaan aan het controledossier een memo toe te voegen waarin hij in geruststellende bewoordingen aangeeft hoe hij ondanks de adviesfunctie zijn onafhankelijkheid heeft gewaarborgd.

Sinds 1 januari 2013 is de combinatie van accountantscontrole en advies bij beursgenoteerde bedrijven verboden. De noodzaak van dit verbod wordt nauwelijks meer betwist. Een soortgelijke regeling bij mkb-bedrijven stuit echter op veel weerstand. Het leidt tot kostenverhogingen die onnodig zouden zijn omdat scheiding van controle en advies bij deze bedrijven minder relevant zou zijn. De kring van gebruikers van hun jaarrekeningen is immers beperkt.

Hiermee wordt gesuggereerd dat bij mkb-bedrijven kan worden volstaan met een lagere graad van onafhankelijkheid. Onafhankelijkheid is echter een absolute grootheid: niet volledig onafhankelijk betekent niet onafhankelijk.

De beperkte kring van gebruikers kan geen argument zijn om te gaan morrelen aan de eisen aan onafhankelijkheid. Het ligt meer voor de hand om de wettelijk verplichte accountantscontrole voor mkb-bedrijven af te schaffen.

Deze bedrijven kunnen hun accountant dan zonder problemen de rol van adviseur en sparring partner laten vervullen, een rol waaraan zij in de meeste gevallen de grootste behoefte hebben. Mochten er gebruikers zijn (de bank bijvoorbeeld) die een accountantscontrole wel noodzakelijk vinden dan zitten zij veelal in een positie om deze af te dwingen.

Wordt echter, al of niet wettelijk verplicht, een accountantscontrole uitgevoerd dan is onafhankelijkheid een noodzakelijke voorwaarde. Deze eis maakt het onvermijdelijk dat de controlerend accountant een ander zal zijn dan de adviserend accountant.

Deze opiniebijdrage is ook geplaatst in het Financieele Dagblad van 24 oktober 2013.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Rik Blijham, registeraccountant en registervaluator, is zelfstandig gevestigd onder de naam Blijham Overname & Advies.

Gerelateerd

9 reacties

Rik Blijham

Hartelijk dank voor de reacties en het meedenken. Naar mijn inzicht is de kern van het geloofwaardigheidsprobleem van accountants dat zij tamelijk lichtzinnig denken over onafhankelijkheid. Wellicht nog een relikwie uit het verleden toen onafhankelijkheid primair als een geesteshouding werd gezien die accountants zo niet van nature dan toch in ieder geval middels de opleiding hadden meegekregen. Daarmee komen accountants echter niet meer weg. Onafhankelijkheid is de resultante van het bewust creëren van omstandigheden waarin belangentegenstellingen zorgvuldig worden vermeden. Ook de weerbarstigheid van de praktijk kan mij er niet van overtuigen dat onafhankelijkheid niet als absolute grootheid gezien moet worden. Niet alleen omdat dit volgens het boekje is, maar omdat dit een noodzakelijke voorwaarde is om het vertrouwen in de beroepsgroep te herstellen. Mijn bijdrage was bedoeld als een startpunt van discussie en natuurlijk is het goed nader te bezien voor welke ondernemingen de wettelijke controleplicht wel zou moeten gelden. Ik ben dan ook erg benieuwd naar dat rapport in de la. En ik realiseer me heel goed dat we tegen Europese regelgeving aanlopen. Maar het kan toch niet zo zijn dat we stoppen met nadenken zodra Brussel heeft beschikt.

Gerard Dirven

De accountant is in twee hoedanigheden maatschappelijk relevant: 1. als onafhankelijk wettelijk controleur van jaarrekeningen ten behoeve van alle belanghebbenden bij de onderneming (maatschappelijk verkeer) en 2. als adviseur/financieel dienstverlener voor ondernemingen zelf. Ad 1. de wetgever heeft het belangrijk geoordeeld dat belanghebbenden bij ondernemingen kunnen beschikken over betrouwbare jaarrekeningen aangaande deze ondernemingen zodat zij hun beslissingen mede kunnen baseren op het getrouwe beeld dat een jaarrekening behoort te geven. Ze heeft deze taak exclusief toebedeeld aan daarvoor gekwalificeerde accountants die dus optreden voor en ten behoeve van alle belanghebbenden. Omdat iemand een accountant in deze hoedanigheid moet aanstellen heeft zij er uitsluitend om praktische overwegingen voor gekozen deze taak toe te bedelen aan een van de belanghebbenden namelijk de onderneming zelf. Verder heeft de wetgever bepaald dat de controlefee door het controle object (de onderneming) moet worden betaald; de (wat mij betreft) onvermijdelijke weeffout in het beroep. Zowel de onderneming die de accountant aanstelt als de accountant zelf moeten zich echter terdege realiseren dat de accountant de facto is aangesteld namens alle belanghebbenden gezamenlijk en niet alleen namens de ondernemingsleiding / DGA. Het doel is zorgen voor het getrouwe beeld dat de jaarrekening moet geven, zodat belanghebbenden beschikken over getrouwe, volledige en geobjectiveerde informatie aangaande de onderneming. Dit doel kan alleen worden bereikt als de accountant zich zo neutraal mogelijk kan opstellen ten opzichte van de gecontroleerde. Dus geen verder financieel belang dan alleen de controlefee omdat dat nu eenmaal onvermijdelijk is. Ad 2. Ondernemingen zelf hebben behoefte aan (financieel) advies en dienstverlening op gebieden waar zij zelf geen of weinig verstand van hebben. Ook daar kan de accountant een belangrijke rol spelen en wel in het belang van de onderneming zelf. Bij veel MKB ondernemingen verricht dezelfde accountant beide functies en dit compromitteert zijn onafhankelijkheid in zijn controlerende functie. Dit is (scheef)gegroeide praktijk die slechts is kunnen ontstaan doordat de onderneming beide dienstverleners kan inhuren en het wel handig is dat dit dan dezelfde is. Voor de onderneming is het ook ZIJN accountant en daarmee is de verkeerde toon gezet. Inmiddels is dit gelukkig verholpen in het OOB segment maar niet bij het MKB waar het mogelijk nog meer knelt. Ik ben ervan overtuigd dat indien het maatschappelijk verkeer zelf de controlerend accountant had kunnen benoemen zij nooit had geaccepteerd dat deze onafhankelijk controleur ook de advies / dienstverleningsfunctie bij dezelfde onderneming zou mogen invullen. Dat zou immers zijn onafhankelijke positie in gevaar brengen. In het verlengde daarvan vraag ik me weleens af of accountants zich iedere dag terdege realiseren dat zij bij dezelfde onderneming namens twee opdrachtgevers opereren wiens belangen kunnen conflicteren. Dit moet je eenvoudigweg niet willen. In de nieuwe ViO had het beroep deze scheefgegroeide praktijk kunnen herstellen maar op aandrang van haar leden zelf wordt dit nu nagelaten. De controlerend accountants zelf willen zoveel mogelijk van hun diensten blijven verkopen aan dezelfde onderneming en dat is verwerpelijk. Als je het maatschappelijk verkeer als cliënt hebt verkoop je niet ook diensten aan je controle object. De NBA (wij dus) zouden dit moeten propageren. Wat de wettelijke controleplicht betreft. Deze is Europees geregeld en dus niet direct door ons te beïnvloeden. Wat zou helpen is als we weer normale controlefees in rekening zouden brengen. Dan gaan de ondernemingen vanzelf piepen dat de kosten zo hoog zijn hetgeen (middels politieke druk) kan leiden tot het ophogen van de grenzen van de controleplicht.

Frans van Eunen

Eindelijk iemand die het licht weer ziet. Simpel, helder én duidelijk, zowel voor beroep als klant! Zelfs ik kan het beriijpen. Om met kleine stapjes te beginnen leg de grens bij Klein en Micro. Vooral bij het grotere Middenbedrijf komt het belang van hetmaatschappelijk verkeer toch eerder om de hoek kijken. Het doet mij deugd dat de fakkel van Blokdijk door Rik wordt voortgedragen.

Glenn Mungra

Onafhankelijkheid is echter een absolute grootheid: niet volledig onafhankelijk betekent niet onafhankelijk. Ik vraag me af of dat 'absolute' in de praktijk ook zo duidelijk geldt. Enerzijds begrijp ik het categorisch verbod wel. Het gaat om een waardig standpunt en precies volgens het boekje. Het gaat me hier ook niet zozeer om de op zich - in theorie - steekhoudende argumenten genoemd tegen een verbod voor het mkb. Het gaat me ook niet om het steekhoudende argument dat de noodzakelijke voorwaarde van onafhankelijkheid zou leiden tot een scheiding tussen controlerende en adviserende accountant. (seculiere accountant) Maar misschien is de praktijk wat weerbarstiger? Dat vraag ik me hier af. Zal een strikte scheiding van controle en advies in de praktijk inherent leiden tot een onafhankelijke accountant? Die kans is natuurlijk wel groter. Maar wat is de praktische context waarin de "onafhankelijke" accountant opereert? Wat als hij ook zodanig onafhankelijk is dat het maatschappelijk verkeer of de opdrachtgever er niet genoeg waarde aan hecht? En is de seculiere accountant ook onafhankelijk als hij in een bepaalde context ervoor zou kiezen dat niet te zijn? (Zijn persoonlijke keuze wordt straks misschien wat relevanter als het om integrale verslaggeving gaat.) In dat opzicht zie ik meer in het theoretisch én praktisch voorstel van Arnout.

Johan Visser

AT:Arnout: Als je nu eens in je eigen la zou kijken en dat stuk vervolgens eens op deze website zou publiceren? Zou dat niet heel nuttig zijn voor deze belangwekkende discussie? Mogelijk kunnen we dan een intelligente mix maken van het goede voorstel van Rik wat het grote voordeel van eenvoud heeft en het ongetwijfeld theoretisch en praktisch hanteerbare model wat jij aanbeveelt. En dat Brussel zo ver nog niet is lijkt me vanzelfsprekend mede gelet op de intense lobby van bijv de grote Vier. Als we echter daar op moeten wachten kunnen we allemaal meteen ophouden met discussie en nadenken.

Rene van Wingerden

AT:Rik, Ronald: Tussen droom en daad staat Brussel. Nederland is gebonden aan de EG Richtlijnen, en voorzover ik zie blijft controleplicht verplicht voor middelgrote ondernemingen. Dus zelfs als de meerderheid van Nederland van de controleplicht afwil, kan dat niet.

Arnout van Kempen

Toevallig weet ik dat een NIVRA-medewerker al jaren geleden een theoretisch en praktisch prima hanteerbaar model voor de controleplicht aan het papier heeft toevertrouwd. Het is eigenlijk kinderlijk simpel: je moet niet kijken naar de onderneming, maar naar de belangen van het maatschappelijk verkeer, en met name de machtspositie van dat maatschappelijk verkeer ten opzichte van de ondernemingsleiding. Dan krijg je geen omvangscriteria waar niemand blij van wordt, maar belangen- en machtsevenwicht rond de vennootschap. Ben eigenlijk wel benieuwd in welke la dat stuk ligt tegenwoordig :)

Ronald Bobbe

Beste Rik, Volledig eens met je betoog!! Ik roep dit al vele jaren, en heb het meermalen geuit op deze site. Controleplicht = OOB = zwaarste regime aan regelgeving (o.a. onafhankelijkheid). Dat houdt ook in volledige scheiding tussen controle en advies, en geen gemarchandeer met "wat kan wel nog". Gewoon Audit Only, alleen aanpalende assurance opdrachten kunnen in combinatie met de wettelijke controle. Waarom = OOB? Omdat een onderneming die onder de wettelijke controle valt, blijkbaar van dien omvang is, dat de kring van belanghebbenden groot is en waarde toekent aan een professioneel en onafhankelijk oordeel bij de verantwoording. En dat beperkt zich niet tot uitsluitend beursgenoteerd. Ook grote ondernemingen kwalificeren daarvoor. Mijn standpunt is dus: "groot" volgens Titel 9 = controleplichtig. Schaf het begrip "middelgroot" gewoon af. Een hele korte wetswijziging! Heel simpel, en zeer duidelijk. En een enorme verlichting voor het MKB....!!

Gerard Dirven

Rik, Ik ben het volledig met je artikel eens. Ik vind het een zwaktebod van het beroep om de onafhankelijk bij het MKB anders in te vullen dan bij de OOB's. De artikelen 19 en 20 in de huidige ontwerp ViO geven veel te veel ruimte voor subjectieve interpretatie en daar zal misbruik van gemaakt worden, met concurrentie nadeel voor de brave kantoren tot gevolg. Leiderschap tonen betekent je als controlerend accountant volledig onafhankelijk opstellen ten opzichte van je controlecliënt. Geen verder (financieel) belang dan de controlefee. Het zou de NBA sieren dat leiderschap wel te tonen.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum