Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home > Opinie > 2013 > 1 > Polderen brengt accountancyonderwijs niet verder
Opinie

Polderen brengt accountancyonderwijs niet verder

Leestijd van ongeveer 3 minuten 12 reacties

De twee recente rapporten over het accountancyonderwijs bevatten weinig verfrissende ideeën. De NBA Young Professionals vinden een out of the box toekomstvisie over zowel de theoretische als de praktijkopleiding hard nodig.

Begin december publiceerde de Adviescommissie Herziening Eindtermen ('commissie Dassen') haar adviesrapport over de toekomstige eindtermen voor de theoretische accountantsopleidingen. Een vergelijkbare analyse, maar dan vanuit de NBA, is in oktober dit jaar gepubliceerd door de Commissie Onderwijs Fusie NBA ('rapport Van Arkel'), met aanbevelingen over vernieuwing van de accountantsopleidingen.

Met de discussies naar aanleiding van deze rapporten is het opleidingsdebat in accountantsland (opnieuw) geopend.

Alhoewel... nieuw? Verfrissende en opwindende ideeën bevatten de beide rapporten zeker niet. Dat is de auteurs niet kwalijk te nemen, gezien de pluriformiteit van de achterban van commissie Van Arkel en de beperkte scope en taak die de commissie Dassen van de CEA heeft meegekregen.

'We houden ons aan de beperking van de wettelijke kaders', waren de woorden die we de afgelopen periode vaak hebben gelezen en gehoord, in beide rapporten gevolgd door een kort doorkijkje naar de gedachten van beide commissies over een out of the box opleidingsmodel.

Wanneer zonder beperkingen en out of the box wordt gedacht, hebben wij toch wel sterk het vermoeden dat er juist behoefte is aan:

  • Een basisaccountant-opleiding en -titel (met bepaalde beschermde bevoegdheden en verplichtingen);
  • Eén titel voor accountant met wettelijke controlebevoegdheid;
  • Andere specialisatievormen na de opleiding tot basisaccountant, die ook in de praktijkopleiding tot uitdrukking komen;
  • Betere integratie van de hbo- en wo-opleiding;
  • Betere integratie tussen de theoretische en praktijkopleiding.

Dit betekent dat bepaalde 'obstakels' uiteraard moeten worden opgelost. Zo moet het fusiedocument van NOvAA en NIVRA door de shredder, waardoor de titels AA en RA niet meer heilig zijn en we samen als beroepsgroep met één titel verder kunnen.

Daarnaast dient de wet op het accountantsberoep te worden aangepast op basis van het nieuwe specialisatiemodel, waardoor ook bijvoorbeeld de basisaccountant wettelijk beschermd kan worden.

Ook dient een integratie plaats te vinden tussen de hbo- en de wetenschappelijke opleiding. Belangrijk element is de positie van de professionele master in het hbo-onderwijs en de integratie met de wetenschappelijke Master.

Ouderwets polderen in de rapporten van Dassen en Van Arkel brengt ons tot weinig nieuwe inzichten. Wel wordt er bijvoorbeeld gesproken over de rode draad van ICT in de opleiding (het stokpaardje van velen in de onderwijsdiscussie in 2012), terwijl de accountantsschandalen van de afgelopen jaren zich vooral toespitsten op externe verslaggevings- en dilemma-problematiek. In dat kader is het een opmerkelijk voorstel om de omvang van het vakgebied financial auditing en het basisvak boekhouden te beperken.

Dan de common body of knowledge. Helaas lijkt dit slechts een andere benaming voor bijvoorbeeld het internationale common content-begrip of de genoemde opleiding tot basisaccountant. Het kan toch niet zo zijn dat de accountantsopleiding in Nederland ingrijpend wordt herzien zonder gebruik te maken van een internationaal common platform dat al uitgaat van de expertise die nodig is om die diensten te verrichten die publiek, klanten en werkgevers van beginnend beroepsbeoefenaars (waaronder controlerend accountants) verwachten?

Behoefte hebben we aan een verfrissende, out of the box toekomstvisie op het accountancyonderwijs. De NBA Young Profs en TUACC hebben de handen ineen geslagen om een visie te schrijven waarbij bruggen worden gebouwd en uitdagingen niet uit de weg worden gegaan.

Om onze visie met een zo breed mogelijke achterban te valideren, nodigen we je uit om vrijmoedig te spreken (zoals Bob Hoogenboom dit mooi verwoordt) en te discussiëren over zowel de theoretische als praktijkopleiding tot accountant.

Kortom, in het opleidingsdebat dat de NBA Young Profs en TUACC gezamenlijk organiseren is de input van bijna of net afgestudeerde accountants over zowel de theoretische als de praktijkopleiding hard nodig! Daarom nodigen we je uit om deel te nemen aan de debatbijeenkomst op woensdag 16 januari 2013 van 18.00 tot 21.00 uur bij de NBA in Amsterdam.

Overigens zijn niet alleen Young Profs uitgenodigd, maar eenieder met een visie over deze problematiek.

Toegang is gratis en het is een 'PE-loze' bijeenkomst. Voor studenten en accountants met passie voor het vak. Aanmelden via: http://nbayp.eventbrite.nl/

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Marisa Noronha is sinds 2012 registeraccountant en werkzaam bij Mazars Paardekooper Hoffman NV in Utrecht.

Tom Ooms is werkzaam bij PwC. In 2014 was hij voorzitter van NBA Young Profs.

Gerelateerd

12 reacties

Tom Ooms

Bedankt allen voor de reacties. AT: Anne-Marike ook specifiek bedankt voor de reactie en toelichting op de inderdaad ontwikkelingen gedurende het commissie proces. De reacties die ik terug zie komen zijn ook zaken die we op 16 januari gaan bespreken. Discussie over basisarts / basisaccountant model, minimale competenties voor een accountant / wettelijk controleur, inrichting praktijkopleiding. M.b.t. laatste punt alvast even een stelling: Praktijkervaring is veel waardevoller dan theoretische kennis. In een nieuw opleidingsmodel zou meer aandacht moeten komen voor de praktijkopleiding. De eisen aan de huidige praktijkopleiding zouden moeten worden verzwaard.

Jurgen van der Vlugt

... Aansluitend (?) op Leen's commentaar: De constatering dat wettelijk, en wellicht maatschappelijk, wordt gevraagd om 1 soort en/of titel voor accountants, is toch eenvoudig op te lossen door iedereen die geen (uitsluitend) OOB-controles uitvoert, andere titels te geven? Inderdaad, de specialisatie-titels. Met gelijkwaardige specialisaties. Ik neem liever geen advies over m'n kniebanden aan van een hersenchirurg. Je moet er niet aan dénken dat een in jaarrekeningcontrole over derivatentransacties gespecialiseerde accountant (bestaan die ..?) om maar wat te noemen adviesdiensten gaat verlenen; de rampen zie je al aankomen. De scheiding OOB "versus" MKB bestaat volgens mij ook niet zo simpel, laat staan dat er een 'beter' versus 'minderwaardig' soort labeltjes aan zou kunnen worden gekoppeld. Wie die neiging vertoont, zou toch op z'n minst een reprimande verdienen. Maar nog steeds lijkt het dat de NBA niet toe durft te gaan naar een vereniging met kamers (een waarvan dan voor de OOB'ers zou zijn) -- wellicht omdat dan te velen zich in de niet-OOB-kamers voegen én de NBA wordt tot een belangenbehartigende vereniging met, te veel onder andere, een neventaak in het gebeuren rond OOB-werk (lobby, regelgeving, tucht)? Jammer; me (!) dunkt dat er genoeg RE's zijn, om maar wat te noemen, die liever zien dat de NOREA zo'n kamer wordt dan dat de fusie met ISACA doorgaat. Wie zet eens op een rij wélke 'kamers' er zoal denkbaar zijn? Zo, nu nog even snel aanmelden voor de bijeenkomst 16 januari. Oh nee, heb kaartjes voor cabaret. Is dat nou net zoiets als de gemiddelde NBA-discussie of juist helemaal niet ...? ;-]

Leen Paape

Beste Marisa en Tom, dank voor jullie bijdrage aan het debat. Inderdaad, uitgaan van de bestaande wettelijke kaders levert geen bijzonder out of the box ideeen op en dat is dus ook de commissies niet kwalijk te nemen (tenzij we vinden dat ze dan de opdracht niet hadden moeten aanvaarden). Kort geleden is de kans gemist tot een werkelijk stap voorwaarts toen de wet werd aangepast. Helaas, dat was een heftige discussie die eindigde in een deceptie, althans wat mij betreft. We hielden het toch maar weer een beetje bij het oude. Historische missers werden niet geconstateerd maar bestendigd. Daarna kwam de Commissie onder leiding van mw. Van Arkel met een vervolg op het bekende poldermodel en de voorstellen die daarin stonden maken de wereld der accountancy eerder complexer dan simpeler. De markt zou verward raken was de stelling met twee soorten accountants en in dat rapport kun je met een beetje goede wil zien dat het aantal soorten wordt uitgebreid. Voorwaar niet in de geest van de zorgen van toen. Gabriel verwoordt het prima wat mij betreft. We doen er onvoldoende toe en we komen er niet door meer van hetzelfde te produceren en zullen terug naar de tekentafel moeten. Jan Bouwens stelt ook terecht dat de probleemanalyse vooraf zou moeten gaan aan het bedenken van de oplossingen. Kort door de bocht is mijn perspectief als volgt (en veel nadere discussie en uitwerking is gewenst): De accountant mist in de ogen van de maatschappij relevantie omdat hij onvoldoende lette op zaken die ertoe deden en zijn rug onvoldoende recht hield. We werden daarbij niet geholpen door de wettelijke kaders over wat onze taak is. Schaf dus de wettelijke taak af en zorg dat de toezichthoudende instanties (commissarissen en raden van toezicht) de opdracht geven aan de accountant en dat hij/zij een brede orientatie kent op het gehele veld van de organisatie (in control als basisvraag en integrated reporting als vertrekpunt). Dat vergt een breed, wetenschappelijk, opgeleide accountant die werkt in een tema met meerdere disciplines, specialisaties zo u wilt, en zich niet allen manifesteert als de 'IFRS politie' zoals Robert-Jan van de Kraats (CFO Randstad Holding) stelde. Zijn brede blik en persoonlijke vaardigheden stellen hem/haar in staat zich goed te manifesteren in de directiekamers en in overleg met de toezichthouders. De huidige tweedeling tussen OOB en de rest is ook mij een doorn in het oog, het suggereert dat het bij niet OOB wel met een tandje minder kan en niets is minder waar. Ik zie de lijken straks al weer uit de kast vallen. Betere integratie tussen HBO en WO? Zeker een goed idee maar dat is in mijn ogen niet zo relevant voor de taak waarvoor we staan. Accountants moet veel verder kijken dan de regels en daarmee hinderen de regels eerder dan dat ze uberhaupt helpen. Ze creeren schijnzekerheid en het ware te wensen dat accountants zich daar ook meer over zouden uitspreken en de beperkingen bespreekbaar zouden maken in plaats van ze dogmatisch te hanteren en, erger nog, zich er achter te verschuilen. De Luiken Open, op Nyenrode proberen we via het concept van de Robuuste Accountant die accountant van de toekomst op te leiden maar ook wij worden nog teveel ingekaderd in de bestaande uitgangspunten en kaders, dus laten we inderdaad out of the box denken zoals TUACC tracht vorm te geven en de brede roep van uit de maatschappij eindelijk recht gaan doen. Het gaat niet alleen om onze toekomst maar ook om de zekerheid die mensen kunnen ontlenen aan instituties, ondernemingen en organisaties en daarmee de samenleving als geheel. Er staat veel meer op het spel dan onze eigen boterham. Een boterham die overigens prima belegd kan worden als we de juiste richting weten te vinden omdat er dan veel te doen is en er veel geboden kan worden. Ik doe graag mee aan de discussie en de verdere uitwerking. Ik hoop dat de beperkingen van de huidige voorliggende rapporten, nogmaals geen enkel verwijt aan de opstellers, hun handen waren gebonden, ons zodanig in de ogen zullen staren waardoor we wakker worden en daardoor het besef doordringt dat het zo niet langer kan. Op straffe van het overbodig worden van het beroep als geheel.

Anne-Marike van Arkel

Beste Mansia en Tom, goed dat jullie reageren op de beide rapporten met een prima visie. Een korte reactie van mijn kant: * het rapport van de commissie Dassen beperkt zich inderdaad tot de wettelijke kaders, maar dat kan ook niet anders gezien de opdracht die de CEA heeft. Het rapport van de Commissie onderwijs fusie gaat verder dan de wettelijke kaders, door ook een invulling te geven aan de kleine ingang die de Memorie van Toelichting van de nieuwe Wet op het Accountantsberoep daartoe biedt; * zoals jullie wellicht weten heeft Financiën in haar eerste concept van het wetsvoorstel dat per 1 januari jl. in werking is getreden gepleit voor één titel accountant. De Commissie onderwijs fusie was daar zeer enthousiast over en was ook bezig met onderwijsmodellen te ontwikkelen die daarop aansloten, maar er was geen draagvlak voor in de sector. Om die reden zijn de huidige titels iets aangepast blijven bestaan; *ik ben met jullie van mening dat in het Hoger Onderwijs ook vernieuwing zou moeten komen. Naar mijn mening zou er in het algemeen een structuur moeten komen waarbij studenten danwel worden opgeleid voor wetenschappelijke functies, voor aan educatie gerelateerde functies en voor beroepen, zoals accountant, advocaat, arts. Binnen die verschillende takken van sport zou je dan een zekere opbouw in de opleiding kunnen hebben naar verschillende niveaus en integratie tussen een meer professionele en meer academische benadering. Tot zover. Ik kijk uit naar de uitkomsten van jullie discussie met TUACC op 16 januari a.s. Ik hoor nadien graag van jullie.

Gabriel van de Luitgaarden

Het is heel bemoedigend om een artikel als dit te lezen en niet alleen omdat ik veel herken van mijn eigen kritiek op genoemde rapporten. De toekomstige accountantsopleiding moet mijns inziens gebaseerd zijn op een visie op het accountantsberoep. Met alle respect voor de diverse schrijvers van deze rapporten: de wet biedt geen visie op het accountantsberoep. Deze rapporten duwen door de voorgestelde opzet van de accountantsopleiding het accountantsberoep een richting in die naar mijn mening een triest toekomstbeeld voor accountants biedt. De wereld wordt opgedeeld in OOB en MKB. Alles wat niet OOB (banken, verzekeraars, beursgenoteerd) is wordt daarmee ingedeeld bij het MKB. En voor de wereld van het MKB is IFRS niet zo relevant. Worden dat de accountants die we in de toekomst op Vestia en andere woningcorporaties loslaten? Of op Pon of andere grote ondernemingen die niet OOB zijn? Er woedt een hevige storm over het accountantsberoep: wat mag de maatschappij verwachten van accountants? Hebben we accountants nodig die verder kunnen kijken dan regels? Die een mening hebben en niet te beroerd zijn om daarvoor uit te komen? Volgens mij kan een accountant dat alleen maar als de accountantsopleiding ervoor zorgt dat de accountant een top finance professional is die qua kennis en vaardigheden minstens gelijkwaardig is aan de finance professionals bij zijn clienten. Dat je met een dergelijke accountantsopleiding ook nog een goede accountant in business kunt worden na je carriere in het openbare beroep is mooi meegenomen.

Marlon

Stelt u voor een soort systeem voorstelt als binnen de medische wereld gangbaar is en daarmee het huidige AA/RA stelsel overbodig maakt? Basisarts = Basisaccountant Cardioloog = Wettelijke controleaccountant Neuroloog = Financieel onderzoeksaccountant? Reumatoloog = .... Een interessante gang van denken, ik volg graag de ontwikkeling van deze discussie. Complimenten voor de input.

pieter de Kok

AT:Johan - leuk! Gefeliciteerd. Wat betreft speelveld / mate van doorzichtigheid - een jaar verder - klein beetje helder geworden, maar niet voldoende. Iedereen die daar verder aan kan bijdragen, kan verbinden, helderheid - welkom. Ik blijf van mening dat als ' we' echt het onderwijs willen innoveren, dat krachtenveld wel open en helder moet zijn. Zie deze sessie meer als input op de twee rapporten die er nu liggen, maar waar de Young Profs, collega's, werkgevers en afnemers van accountantsdiensten nog eens goed met elkaar over zouden moeten nadenken: is wat er nu op tafel ligt voldoende, ja / nee? - Gelijk brug naar Jan AT:Jan - Als we dan een 'out of the box toekomstvisie willen ontwikkelen, wat is dan de visie over wat de maatschappelijke bijdrage van de accountant moet zijn? Jan, die vraag is een van de vragen waarom we met elkaar ruim 2 jaar geleden oa Tuacc zijn begonnen. Onderwijs is een thema in die zoektocht. Als beweging die niet alleen wil aanjagen (discussie), wil nadenken over wat en hoe beter (innovatie) maar zeker wil VERBINDEN, hebben we meerdere malen ook aan mensen uit de wetenschap, onderzoek, onderwijs gevraagd over die vraag mee na te denken. Het lijkt erop dat iedereen voor zich die vraag aan het stellen is, want ik zie weinig gemeenschappelijks ontwikkeld worden vanuit Onderwijs/Onderzoek rondom dit thema. Goed dat jij het nog een keer aan de orde stelt. De uitwerking ' bijdrage maatschappelijke verkeer' kan worden onderverdeeld in tientallen sub onderdelen. Van ' techniek diensten' (via Cloud Assurance naar Continuous Monitoring) naar Gedrag (zie ook bijdrage van Margreeth Kloppenburg), naar Op de Barricade (zie je eigen recente bijdrage: Waar Moet De Accountant Naar Toe). En dit allemaal met die ene vraag in het achterhoofd: Wat wil het maatschappelijk verkeer? Meerdere mensen uit onderwijs hebben af en toe meegedacht. Veel werk nog te doen. Volgens mij ben jij verbonden aan een universitaire instelling. In nodig jou en andere belangstellende om de relevante vragen om te zetten in studies, zet de studenten aan het werk, laat ze zaken verder onderzoeken. Via aanjagen, verbinden, en innovatie komen we dan in de driehoek: Onderwijs, Onderzoek, Beroepspraktijk een paar stappen verder. Ofwel, de vraag stellen is m mede oppakken en in gang zetten!

Jan Bouwens

Zou het niet zinvol zijn om eerst een probleem te stellen voor we een oplossing formuleren? We willen accountants die een maatschappelijke bijdrage leveren. Deze bijdrage moet eruit bestaan dat gebruikers van de producten van de accountant met meer vertrouwen kunnen varen op de informatie die onder toezicht (controle) van de accountant of op diens initiatief (samenstelling) tot stand komt. Op dit moment maakt de samenlvering duidelijk (tarieferosie en via de media) dat men twijfelt aan de maatschappelijke bijdrage van de accountant. De vraag zou dan zijn: hoe moet de opleiding veranderen om deze maatschappelijke bijdrage te vergroten en/of te verbeteren? Moeten we dan inderdaad denken aan integratie van HBO en WO en de vorming van een accountant? Als we dan een 'out of the box toekomstvisie willen ontwikkelen, wat is dan de visie over wat de maatschappelijke bijdrage van de accountant moet zijn?

Johan Nelemans

Hulde voor een van de beste artikelen op deze site van de afgelopen periode! Er is zeker behoefte aan out of the box denken. Ik hoop echter dat er met de innovatieve ideeën in de (nabije) toekomst ook iets gedaan gaat worden. Zie ook mijn eerdere opiniebijdrage 'Ragnarok en accountancyonderwijs' van 1 april 2012: "Tijdens de onderwijs TweetUp heb ik mijn grootste vrees uitgesproken, namelijk dat de deelnemende partijen aan de discussie over accountancyonderwijs - waaronder de CEA, de NBA, het stagebestuur, de VAS, de NBA Young Professionals, studenten, accountants en docenten (sommigen in beide rollen) - de komende twee jaar fantastische, innovatieve ideeën uitwerken waar vervolgens niets mee wordt gedaan. In mijn visie een horrorscenario. Aan het einde van de TweetUp werd dan ook geopperd dat het van belang is het krachtenveld dat accountancyonderwijs omringt te doorgronden." Overigens kan ik de debatbijeenkomst van 16 januari 2013 helaas niet bijwonen. De reden is bij Marisa en Tom vermoedelijk wel bekend. Ik ben in afwachting van mijn eigen 'young prof'.

Tom Ooms

AT: Paul: Met integratie bedoel ik in eerste instantie niet dat er niet twee 'soorten' (of meer) accountants moeten worden opgeleid. Meer dat de doorstroom en integratie van een HBO en wetenschappelijke opleiding zou moeten plaatsvinden. Het basisaccountant model met daarop specialisaties. Een 'MKB' accountant is prima (misschien wel de 'accountant' zoals je die noemt). En een wettelijk controleur wat een andere specialisatievorm kan zijn (de auditeur?). AT: Robert: Uiteraard zullen we de discussie en een uiteindelijk memo delen via TUACC en NBA Young Profs. Met betrekking tot de integratie verwijs ik naar de uitleg hiervoor genoemd. Het huidige opleidingsmodel bestaat mijn inziens uit een beroepsopleiding (wat leidt tot een beroeps- / lidmaatschapstitel) en een opleidingstitel (n.a.v. de basisvorming via de Bachelor en Master). Helaas is het zo dat er vervolgens weer verschillende Bachelor en Master titels zijn (bijv. Bachelor, Bachelor of Science, Master of Science, Professionele Master, etc.). Integratie van de ene naar de andere opleiding op de HBO of WO instelling is al lastig. Voeg daar eens de beroepsopleiding, en het huidige praktijkopleidingsmodel aan toe. Een en ander is dus best complex. En in- en uitstappen is lastig (laat staan keuzes maken tussentijds).

Robert Moolenaar

Hoewel ik de titel van dit stuk zeker begrijp en een out of the box toekomstvisie kan waarderen, zal een (informele) derde commissie/rapport waarschijnlijk niet tot minder polderen leiden, maar tot meer. Wel ben ik heel benieuwd naar die visie. Helaas kan ik er 16 januari zelf niet bij zijn, maar ik ontvang graag de notulen of uitkomsten van de bijeenkomst. In bovenstaand stuk staat: "Ook dient een integratie plaats te vinden tussen de hbo- en de wetenschappelijke opleiding." Ik mis echter de onderbouwing en uitleg van deze stelling. Wellicht zijn de schrijvers bereid om alvast e.e.a. toe te lichten.

Paul Stoele

Naar ik altijd begrepen heb is er een wezenlijk verschil tussen het HBO en het WO, dat onder meer tot uitdrukking komt in het voortraject. Als het goed is kiezen dan ook verschillende type mensen voor een WO- dan wel een HBO-opleiding. Naar mijn mening is er dan ook een wezenlijk verschil (of zou dat er echt moeten zijn) tussen een HBO-opleiding tot accountant en een WO-opleiding tot auditeur. Immers er is hierbij sprake van twee (letterlijk) wezenlijk verschillende beroepen, die elk om hun eigen opleiding vragen van mensen met verschillende attitudes en vaardigheden.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum