Opinie 22 januari 2013

Goed doel, goed verhaal

De voorbije decembermaand is traditiegetrouw de maand van de gulle giften. In Enschede stond het glazen huis van Serious Request, waarmee meer dan 12 miljoen euro werd opgehaald om aandacht te vragen voor de babysterfte in de wereld.

Dat glazen huis, zij het een eerdere editie, siert ook het omslag van de jongste publieke management letter van de NBA, die zich richt op goededoelenorganisaties. Het eerste exemplaar is gepresenteerd tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het Centraal Bureau Fondsenwerving, medio december.

Wij hebben ons in deze PML geconcentreerd op  de grootste goededoelenorganisaties. Een bewuste keus, omdat de activiteiten van die grote spelers onder een vergrootglas liggen en maatschappelijk zeer relevant zijn. Tegelijk zijn de zes signalen en evenzovele aanbevelingen die in de publicatie worden gegeven ook voor kleinere organisaties van belang.

Goede doelen hebben te maken met een steeds kritischer publiek. Donateurs willen dat hun giften zorgvuldig worden besteed en dat onnodige risico's worden vermeden. Dus moeten goede doelen meer dan ooit duidelijk maken waarom ze bestaan, waaraan ze hun middelen besteden en met welk effect. Vertrouwen en transparantie zijn sleutelwoorden.

Dat stelt bijzondere eisen aan hun organisatorische inrichting, aan verslaggeving en aan toezicht.  Het is niet effectief om gevers te verwennen met een jaarverslag vol uitgebreide beschouwingen over het gevoerde beleid, de eigen organisatie en lopende projecten. Een donateur ziet liever een heldere en compacte uitleg over behaalde resultaten en maatschappelijke effecten; als het kan zo concreet mogelijk, dus met kwantitatieve onderbouwing.

En met een helder verhaal over de risico's die aan de orde zijn. Niet makkelijk, want transparant zijn over mislukkingen kan tot reputatieschade leiden. Daarom moeten goede doelen tijdig en eerlijk rapporteren over risico's, waar nodig aangeven wat fout is gegaan en wat er van is geleerd voor de toekomst. Niet voor niets is als titel van de PML gekozen voor 'Goed doel, goed verhaal'.

De behoefte aan een brede invulling van de rol van de accountant is in deze sector onmiskenbaar. Donateurs verwachten van de accountant aanzienlijk meer dan hetgeen aan hem of haar als opdracht is meegegeven. Niet alleen wat betreft de inhoud van het jaarverslag, maar ook ten aanzien van de betrouwbaarheid van de gemeten prestaties en effecten.

Er gaapt dus nog een brede kloof tussen de verwachtingen bij het publiek en de huidige werkzaamheden van de accountant. Hier is dus echt werk aan de winkel voor de controlerend accountant.

Dit werk sluit nauw aan bij de maatschappelijke rol van de accountants in hun poortwachtersfunctie. De goededoelenorganisaties zijn daarbij wel beducht voor de extra kosten, maar hier moet toch een oplossing voor kunnen worden gevonden.

Deze PML moet helpen om goededoelenorganisaties en hun belanghebbenden richting te geven om hun organisatie en verslaggeving te verbeteren; daarnaast om het gesprek aan te gaan over de rol van de accountant als vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer, ook in de goededoelensector.

En  daarom: natuurlijk is de publicatie niet alleen richtinggevend voor de goededoelensector, maar bevat zij ook nuttige bagage voor iedere accountant die met deze sector te maken heeft. Het controleseizoen is immers weer aangebroken.