NBA 05 september 2012

Toon aan de top

Op 20 september 2012 publiceert de NBA een discussierapport over het onderwerp toon aan de top. Een belangrijk onderwerp omdat het gaat over goed bestuur en houding en gedrag van de leiding. Het onderwerp is na de kredietcrisis weer volop in de belangstelling komen te staan.

Goed bestuur zou moeten leiden tot heldere normen en waarden en een op ethische principes gebaseerde cultuur waarin mensen niet alleen de juiste dingen doen omdat het moet maar omdat ze het willen. Het gaat ook over soft controls waarover ik eerder schreef en waarin ik een publieke management letter over tone at the top aankondigde.

Een publieke management letter is het uiteindelijk niet geworden. Het is namelijk een weerbarstige materie met verschillende definities wat toon aan de top nu eigenlijk is. We weten allemaal wel voorbeelden te noemen van een goede en een slechte toon aan de top maar echte normen ontbreken. Daarom is besloten tot een discussierapport, omdat dit belangrijke onderwerp nadere studie en discussie nodig heeft.

Dat is eigenlijk gek want het onderwerp is niet nieuw. In 1992 verscheen het internal control framework van COSO waarin vijf componenten worden gedefinieerd waarvan de control environment de basis vormt. Toon aan de top is hier onderdeel van: "Effectively controlled entities strive to have competent people, instill an enterprise-wide attitude of integrity and control consciousness, and set a positive Tone at the Top."

Nu denkt u wellicht dat het hier alleen gaat om grote organisaties en externe accountants. Niets is minder waar. Het voorbeeldgedrag van de directeur-grootaandeelhouder is misschien nog wel van meer directe invloed op de cultuur in een organisatie dan dat van een ceo van een multinational. En accountants in business hebben vanuit de VGC de verantwoordelijkheid om ethisch gedrag te stimuleren, terwijl intern- en overheidsaccountants, omdat zij dagelijks in de organisatie aanwezig zijn, de toon aan de top zelf ervaren en daar dus wat van kunnen vinden.

Toch komt uit het discussierapport naar voren dat accountants het onderwerp moeilijk vinden om ter sprake te brengen. Terwijl de opdrachtgevers van de accountants dat eigenlijk wel verwachten en hier ook een duidelijke meerwaarde in zien. Accountants doen onderzoek naar de toon aan de top zowel bij opdrachtacceptatie als bij de risicoanalyse, maar de bevindingen worden niet vaak gerapporteerd.

Uit een recente survey blijkt dat veel accountants drempels zien om het onderwerp te bespreken. Dit betreft het ontbreken van een deugdelijke grondslag en een norm wat een goede toon aan de top is, maar ook de verwachting dat de leiding niet open staat voor dit onderwerp. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat degenen die wel ervaring hebben met discussie hierover positieve ervaringen hebben.

Het rapport zou niet volledig zijn als er geen aandacht zou worden besteed aan de toon aan de top binnen de beroepsgroep zelf. Tenslotte, als wij ons een oordeel over de toon aan de top bij onze cliënten willen vormen zullen wij zelf het goede voorbeeld moeten geven. En ook daar is nog huiswerk te doen, blijkt uit het rapport.

Kortom: een uitnodiging om u via de NBA-site aan te melden voor de debatbijeenkomst 'Het boegbeeld als voorbeeld' op 20 september 2012, dan wel uw mening te laten horen via Accountant.nl.