De status quo is wel een optie
Vandaag breng ik voor de angsthazen onder ons weer eens het goede nieuws: de status quo in ons beroep is wel degelijk een optie. Een waarschijnlijkheid zelfs.
Ondanks haar (overwegend tijdelijke) slechte naam, heeft het beroep in de huidige vorm decennialang de tand des tijds en crisis op crisis overleefd. Inclusief de vele momenten waarop de accountantmensch zich wanhopig afvroeg: en wat nu?
Het 'status quo-beroep' heeft voormalige big eight-critici - iconen als Eli Mason, Abraham Briloff, Eddy Stam en in Nederland het fenomeen Pieter Lakeman - niet alleen overleefd, het is er alsmaar sterker en toch zwakker maar zeker rijker op geworden. Want nieuwe regulering is altijd het extra beleg op ons toch al luxe brood gebleken. Van SOx en Frank-Dodd tot en met, houd u even de adem niet in, de beroepshervormingsvoorstellen van de EU en ons eigen parlement.
Onze critici zijn onze voornaamste broodheren gebleken. Daar zijn diverse versleten redenen voor.
Allereerst is wat 'status quo handhaving' heet niet allemaal even slecht. Soms heb je in crisissituaties juist de daders en hun protocol nodig om het proces van schadebeperking ordelijk te laten verlopen - als in 'met dieven vangt men dieven'.
En soms praten we gewoon langs elkaar heen over wat we nu precies met 'status quo' bedoelen. De huidige situatie? De huidige situatie plus wat nuttig friemelen in de marge?
Of alles wat ons niet fundamenteel uit onze comfort zone haalt? Zoals mijn eerdere voorstellen om for profit uit ons bedrijfsmodel voor de publieke taak te halen, al dan niet alleen voor oob's? Of misschien om de de facto grootste machtsfactor in ons professioneel bestaan, de cfo, aan te spreken op zijn eigen functioneren en het ingebakken belangenconflict in het ‘bedrijfsmodel' van zijn eigen functie? Of toezichthouders en regelgevers aanspreken op hun eigen functioneren?
Wie het weet mag het zeggen. Maar wat ik wel weet is dat de status quo altijd een optie is geweest, met een ontzettend lange adem en met een belangrijke aanhang, en dat naast vele perverse redenen ook om objectieve redenen. En ik weet dat (meestal ineffectieve en dure) incrementele veranderingen, die alweer de kiem leggen voor de volgende crisis, altijd veruit de voorkeur hebben gehad boven fundamentele verbouwing van het bedrijfsmodel van ons beroep en dat van andere financiële poortwachters.
Laten we uitroepen als 'de status quo is geen optie' of incrementele veranderingsvoorstellen vooral zien voor wat ze ook kunnen zijn: retoriek, rookgordijnen, tussenstations naar terug naar af, of gewoon sluipwegen om de status quo te handhaven of zelfs te versterken.
Als we het serieus menen, dan is eerst een goed debat nodig - en geen ontwijkgedrag bij zowel het establishment als haar critici - over waarom de trieste geschiedenis zich alsmaar lijkt te herhalen. En waarom er niet meer ingrijpende voorstellen nodig zijn om de publieke functie van de accountant in zijn waarde te herstellen.
Bijvoorbeeld door eerst de perverse elementen uit het vigerend prikkelsysteem te halen. En door de Prikkelaar in Chief, de cfo, te ontmantelen of ontmannen. Het kost niets en betekent dat we de fix bij het begin beginnen en niet ergens in het midden of terugwerkend vanaf het einde.