Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home > Opinie > 2012 > 9 > Accountant moet WEL op stoel management gaan zitten
Opinie

Accountant moet WEL op stoel management gaan zitten

Leestijd van ongeveer 2 minuten 12 reacties

Ik wil even afrekenen met mezelf. Veertig jaar lang had ik een diep professioneel geloof in de ooit door een anonieme collega geformuleerde taaie stelling: 'De accountant moet niet op de stoel van het management gaan zitten.' Ten onrechte, vind ik nu.

Recentelijk dook de stelling weer op in het achterhoedegevecht van woordvoerders van de accountantspraktijk tegen de recente voorstellen van de IAASB om ook informatieve waarde in de accountantsverklaring te stoppen.

Aan dat geloof is bij uw scribent de laatste tien jaar ernstig geknaagd, tot het dubbeltje viel: Wat is dat nu voor onzin, 'niet op de stoel van het management zitten'?

Mag de kunstcriticus van een portretschilder het plaatje niet even bekijken vanuit het perspectief van zijn onderwerp of van de schilder zelve?
Mag de recensent niet op de stoel gaan zitten van de kunstenaar?
Mag de fotograaf geen empathie tonen voor zijn object?
Mag de dokter zich niet verplaatsen in de schoenen van zijn patiënt?
Mag de rechter zich niet verplaatsen in de schoenen van partijen?

En dan wordt die arme accountant geacht zich wel te kunnen en moeten verplaatsen in de schoenen van het stelletje ongeregeld dat 'maatschappelijk verkeer' wordt genoemd, maar mag hij dat niet ten aanzien van zijn meest duidelijke en relevante stakeholder, de gecontroleerde?

What a bloody nonsense. En ik schaam me er voor dit soort nonsens decennialang niet alleen te hebben aanvaard, maar ook nog gepropageerd.
De accountant MOET op de stoel van het management gaan zitten, anders blijft hij schaduwboksen en knipogen in het donker.

Eerst organiek en recht vooruit, om vast te stellen of het management voldoende heeft vooruitgekeken. Ongeacht de stank die dat eventueel veroorzaakt.
Dan een 180 graden draai, achterstevoren, om vast te stellen of er voldoende is teruggekeken.
Dan een kwart draai naar links, om de juistheid van het gestelde vast te stellen.
En vervolgens nog eens een 180 graden draai, hoofd naar rechts, voor de volledigheidsvraag.

Ik ben er heilig van overtuigd dat dit een betere mantra is voor het openbaar beroep. Ga juist wel op de stoel zitten van het management - zolang een en ander tenminste niet plaatsvindt op de schoot van het management.

De accountant MOET op de stoel van het management zitten, op straffe van de poten onder de eigen stoel onderuit te halen.

PS: Vanmorgen op het vliegveld, daags na het schrijven van deze blog, zag ik in het FD van vandaag een ingezonden brief van hoogleraar Jeroen Suijs, met vergelijkbare strekking.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Jules Muis verliet in 1995 het openbare accountantsberoep en was vervolgens vice president en controller van de Wereldbank en directeur-generaal en chief internal auditor van de Europese Commissie. Van 2014 tot eind 2020 was hij lid van de Public Interest Oversight Board (PIOB). Muis was van oktober 2012 tot oktober 2015 ook lid van de Board of Auditors van het European Stability Mechanism (ESM). Jules Muis schrijft op persoonlijke titel.

12 reacties

Webredactie

De webredactie verzoekt de deelnemers aan discussies om in reacties zoveel mogelijk ‘on topic’ te blijven en dus nauw aan te sluiten bij het onderwerp dat in de betreffende blog (opinie, bericht) aan de orde wordt gesteld. Twee reacties zijn om deze reden verwijderd. Een nieuw onderwerp kan altijd worden ingebracht in de vorm van een zelfstandige opiniebijdrage (mits onder naam).

jules muis

Twee reacties hieronder suggereren dat ik een accountant allesweter op die stoel van management wil hebben. Niets is minder waar. Ik heb alleen maar de onvermijdelijkheid willen stellen, als de accountant zijn kerntaak goed wil vervullen, de integriteit van de cijfers ook te bekijken vanuit de lens van het management, rationeel, emotioneel, bedrijfsmodelmatig, daarna constructief-kritisch en, uitzonderlijk, met balen zout. Omdat ik denk wel dat er meer te doen is aan de meer tijdige ontdekking van groot onraad, bellen blazen versus creatief ondernemerschap, en, vooral op het punt van excessieve risicoposities die ingenomen worden, denk aan financiele exposures, annex interest swap nudisten. Dat hoeft niet te formalistisch, tussen de oren van de top van het controle team is al heel wat; of what about de CFO..... Nu ik toch het woord heb: ik heb ook geen probleem met zonnekoningen, zolang ze de consequenties van hun fratsen maar niet afwentelen op anderen. We moeten ook oppassen niet iedereen die het hoofd boven het maaiveld weet uit te steken de zo Oer-Hollands gebruikelijke chirurgische behandeling te geven, of te suggereren dat we, vooral in hoogtijdagen de zonnekoningen van de halve maan gezichten kunnen onderscheiden. Zou zelfs best eens goed kunnen zijn voor het beroep een paar visie behepte zonnekoningen met goed maatschappelijk kosten/baten inzicht onder kantoorvoorzitters te ontdekken...... Het probleem met het huidige debat is dat het niet uitgaat van de premisse - ik heb dat al honderd keer gezegd - dat iedere speler, management, RvC, CFO, internal auditor en...externe accountant, deel is van de oplossing maar ook van het probleem. En daarmee krijg je terecht de indruk (Marcel P.) dat veel van wat er geschreven en gezegd wordt, ook in de toon aan de top debat, een herhaling van verbale zetten is zonder tot de kern door te dringen. De insteek in bovenstaand stukje is eenvoudig beperkt tot de suggestie dat we een cliche dat we te lang gebruikt hebben beter op kunnen ruimen, want het telt niet op, hoe goed het ook is bedoeld, vooral nu het de status quo samenzweerders zo oneigelijk goed uitkomt. AT: Factor Q. “Als accountant kun je hooguit rekenen met de financiele randvoorwaarden, niet met de niet-financiele..” In essentie accoord, maar als ons dat voor de voeten loopt bv bij de aftekening op een jaarrekening, dwz in situaties waar we het uberhaupt het economisch plaatje niet kunnen overzien om andere dan financiele redenen - dan hebben wij daar een instrument voor omdat tot uitdrukking te brengen: Oordeelonthouding of anderszins. De recente IAASB voorstellen aangaande de verklaring doen eigenlijk niet meer maar ook niet minder, dan wat qua instrumentarium allang mogelijk was, optioneel, en soms hoog nodig, in een meer dwingend kader plaatsen. Omdat het kennelijk niet anders kan. Het dwingt de hand van een beroep die niet de moed kon opbrengen alles uit de kast te halen (zelfs onder extreme omstandigheden als in de aanloop en tijdens de crisis) haar signaal functie inhoud te geven. Dan moet met maar met vormvoorschriften. ofdat dat zoden aan de dijk zal zetten, of niet meer is dan krabben bij het jeuken, zal de toekomst ons vertellen. Voor het overige, Factor Q, ben ik van mening dat een positieve geest bergen kan verzetten, wat de nieuwe natuur beweging er ook van denkt. AT: Martin : zie boven. AT: Pieter: waarvan acte

Pieter de Kok

Dag Jules, dit zijn de leukere blogs! Maar ik moet er niet aan denken, niet op schoot, niet op leuning, niet op stoel, maar op de buhne! Aanspreken, Signaleren, Rode vlaggen, Discussies aanjagen. Zonnekoningen (leer snel) van die stoel af!

Q

Zoals eerder is uitgelegd (bijvoorbeeld in "Het God-deeltje en de vertrouwenskloof") is elke groep mensen (zoals een bedrijf, een organisatie, een land, etc) begrensd door randvoorwaarden. Deze randvoorwaarden zijn van velerlei aard, financiele en niet-financiele. Als accountant kun je hooguit rekenen met de financiele randvoorwaarden, niet met de niet-financiele. Alleen al daarom is het onmogelijk dat de (financiele) accountant (volledig) op de stoel van het management gaat zitten.

Martin Koelewijn

Beste Jules, Jouw herbezinning na 40 jaar moet je wel toetsen aan de huidige regulering van ons vak. Om er zo maar 2 te noemen: 1. Één van de fundamentele beginselen van ons beroep (VGC) betreft deskundigheid. Ik durf te stellen dat er bepaalde onderdelen van de management-onderwerpen zijn waarin wij onvoldoende deskundig zijn. Gevolg: koffie-bezoek in Zwolle, gevolgd door envelop met inhoud. 2: Het door jou zo gewenste gedrag past niet in de definitie van de gedekte gedragingen volgens de beroepsaansprakelijkheidspolis. Sla hem er maar op na. En ik denk dat er veel meer belemmeringen zijn. Dit zijn geen angstgevoelens of probleemgedachten, de wereld is gewoonweg veranderd en dat geldt zeker voor onze beroepswereld. Wellicht nog een nieuwe afrekening met jezelf? Of was het gewoon wensdenken uit nostalgie.

jules muis

Dag Adrian, “ Het wordt me met de paplepel ingegoten om toch vooral niet voor de klant te denken, maar er naar te luisteren..” Wel, luisteren is een unieke kunst. Sommigen onder ons leren het nooit of alleen als het te laat is. Present company, en je beroepsorganisatie, not excluded. Zolang de AA opleiding nieuwe stijl niet bedoelt ‘luisteren’ zoals ons dat af en toe in Kindergarten wordt beleert, is het weer terug bij de bron: ‘audit’ komt van ‘audire’, accountantslatijn voor ‘luisteren’. Het is in ons beroep een eerste belangrijke stap. Paralel met de kunst tussen de regels door te leren lezen. En vooral ook attent te zijn op halve waarheden. Of de persoon van de spreker. Of, situaties waar de spreker zijn eigen situatie niet begrijpt, viz. een financiele industrie die blijkt haar eigen producten niet te begrijpen en een accountant die dat feit ontgaat. De tweede stap, in ons beroep, is de eigen hersens te gebruiken in de verwerking van het gehoorde. Als die stap er niet was zou de opleiding niet een AA of RA opleiding zijn maar kweekvijver van sponzen. We geven wat terug. Daar begint de echte toegevoegde waarde van een accountant en de geboorte van de professional. De derde stap is de eigen conclusies vrij en onverveerd te communiceren, een kunststukje waar niet iedereen geschikt voor is, maar waar we wel voor betaald worden. Courtesy ons wettelijk monopolie op dat uitspraakrecht en -plicht. Dat is het slotstuk, neusje van de zalm van onze toegevoegde waarde, de litmus test van een echte professional. Prachtig beroep toch? Je zegt “Het wordt me met de paplepel ingegoten om toch vooral niet voor de klant te denken.” Ik weet/zie niet hoe je zo’n test kunt doorstaan als je niet eerst voor jezelf, en dus ook voor de klant denkt. Wat ik wel zou willen aanbevelen is niet naar de klant te luisteren TERWIJL je in zijn stoel zit. Dat lijkt me een plaatsvervangende statie te ver. Succes met je studie, ik heb er nooit spijt van gehad en kijk met dankbaarheid terug. vr.groet, Jules Muis

Adrian Egas

Beste Jules, De opleiding AA 'nieuw stijl' richt zich met het vak Audit & Assurance al meer op de business risks i.p.v. de audit risks. (o.a. Knechel) Van onderuit is dus al een bepaalde beweging zichtbaar, die jij kennelijk graag ziet.. :) Alhoewel ik wel moet wennen aan je invalshoek. Het wordt me met de paplepel ingegoten om toch vooral niet voor de klant te denken, maar er naar te luisteren..

jules muis

Prachtige stemmen uit een rijk maar even turbulent ( dat vergeten we nog wel eens) verleden; en ook nog een gewaardeerde, provocerende stem uit het heden. Bedankt heren. Ja dat krijg je met beeldspraak: de interpretatie kan heel legitiem verschillend liggen en dat heb ik me wel gerealiseerd bij het schrijven van mijn stukje. Ik heb het geschreven als reactie op een oneigenlijk gebruik van deze ingeslepen ‘one liner’ “ de accountant moet niet op de stoel van het management gaan zitten” in het FD van vorige week. Bij monde van het accountants establishment, in status quo handhavende zin van het woord. Met als effect zand strooien in de ogen van het FD verstandige leek lezerspubliek. In de hoop dat datzelfde verstand even op nul gezet kan worden? Subtiel verbaal geweld vond ik. Jammer, want de prijs die je daarvoor betaalt is uiteindelijk ontmaskering dat we, als beroepspraktijk, als het even kan, iedere maatschappelijke toegevoegde waarde zullen vermijden. Door de illusie te kweken dat de going concern veronderstelling, expliciet of impliciet, altijd door het management wordt bepaalt, wat we er zelf, professioneel, als second opinion, ook van denken. Of dat ieder extra woord van de accountant afbreuk moet doen aan die van het management. Weer een gemiste kans. Ja, AT: Hans: zelfs in de rol van adviseur, zie ik niet in hoe die goed gespeeld kan worden zonder je even te plaatsen op de stoel van het management. Hoe ziet die het zelf? Wat wil het horen? Wat moet het horen? Dat laat onverlet dat de beslissing zelve bij het management blijft, en moet blijven. AT:Sybren, prachtig, maar die stoelleuning maakt nog steeds een organiek deel uit van de stoel. Het verschuift de beeldspraak iets, maar vertimmert niets. Dat kunt je niet zeggen van de schoot van het management. AT: Roel, Quote: “Volgens mij had je bij de Europese Unie een gelijksoortige rol zonder op de stoel van de Europese bestuurders te gaan zitten”. Inderdaad, maar ook bij de Europese Commissie had ik als intern accountant altijd een paar niet altijd even populaire insteken vis a vis mijn ‘management’, de Europese Commissie “The internal auditor is there for management but also of management” “The internal auditor looks at the interest of the organization as a whole, before (s)he serves the specific interest of management” “The internal auditor is a tool of management but not a toy of management” “ The internal auditor basically has two clients: current management and next management”. Deze wat gewaagde grondhouding kan alleen waargemaakt worden, en constructief gemanaged wanneer je je eerst en ook in de schoenen kunt verschuiven/even op de stoel gaat zitten van het management zelve. [Maar, om even helemaal eerlijk te zijn, 60 plusser zijn zonder verdere carriere ambities helpt ook]. Dan komen we AT: Philip Finken’s cri de coeur : Ik begrijp wat je zegt, of wilt zeggen, maar zo onmachtig of onmechtig is de externe accountant ook weer niet. Tenzij hij/zij denkt dat je er met een puur regel gedreven audit er kunt komen. Bovendien, als ‘accountant in business’ kun je misschien een andere stelling van me begrijpen/onderschrijven: “Achter iedere disfunctionele openbare accountant staat een disfunctionele CFO /Intern Accountant/accountant in business”. Dit is niet bedoeld als excuus voor de laatste financiele poortwachter, de externe accountants, maar als wake up call voor al die andere interne financiele poortwachters die in het proces van waarheidsvinding voor hem komen; en die het leven van een externe accountant eigenlijk makkelijker, niet moeilijker, zouden moeten maken.

Roel Toppen

beste Jules, De externe accountant kan in het geval er een interne accountant in een organisatie fungeert gebruik maken van de bevindingen uit operational audits. Zo denk ik aan het besluit van de Raad van Bestuur van Philips om de jaarrekening controle geheel over te laten aan de externe accountant en de interne accountant zich nog nadrukkelijker ging toeleggen op het fungeren van de RvB. Volgens mij had je bij de Europese Unie een gelijksoortige rol zonder op de stoel van de Europese bestuurders te gaan zitten. Dank voor je boeiende uiteenzetting die toch weer tot nadenken uitnodigt ! Roel Toppen

Hans Burggraaff

Beste Jules, Ik heb de slogan steeds opgevat als betrekking hebbend op de adviserende rol van de accountant. Hikj moet bij zijn adviezen er voor oppassen dat hij niet de facto de beslissingen neemt die tot de veranrwoordelijkheid van het management behoren. Met deze uitleg ben ik het nog steeds eens.

sybren kalkman

Beste Jules, Mijn leermeesters zeiden er nog wat bij: 'maar wel op de leuning.' Met andere woorden: wel meekijken en meevoelen, niet meebeslissen.

Philip Finken

Ik wens Jules cs veel geluk toe op de stoel van management. Jules cs hebben "uiteraard" een veel betere " crystal bowl" dan zittend (professioneel, integer en integer) management na twee a drie weken financial audit (NOT). Jules stellingname schreeuwt om een reactie. Een Accountant In Business Philip Finken.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum