Hedgefund koopt aandelen ten laste van vennootschap: geen goedkeurende verklaring
In mijn vorige bijdrage stelde ik dat een goedkeurende verklaring niet te snel mag worden afgegeven, en zeker niet bij twijfel over de continuïteit. Een tweede probleem is de jaarrekening van een vennootschap waarin een hedgefund een dominerende rol speelt.
De ervaring leert dat een hedgefund heel vaak, om macht te verwerven, met onvoldoende eigen middelen aandelen in de vennootschap opkoopt maar de koopsom direct of indirect ten laste brengt van de vennootschap.
Omdat het hedgefund in feite de macht uitoefent kan het de boekhouder dwingen om de koopsom direct ten laste van de vennootschap te brengen, hoewel deze ten laste van de kopende aandeelhouder behoort te komen.
Dit kan ook op indirecte wijze plaatsvinden: het hedgefund noopt de vennootschap om eigen aandelen in te kopen om daarmee macht binnen de vennootschap uit te oefenen, terwijl hij de koopsom van die aandelen ook ten laste van de vennootschap brengt. Schaarse liquiditeiten worden dan gebruikt voor inkoop van eigen aandelen, waarmee de vennootschap zelf in het geheel niet is gebaat.
Dat heeft zich voorgedaan bij PCM, Van Gansewinkel, Wavin en Hema. Nadat het hedgefund zijn handen heeft teruggetrokken van de desbetreffende vennootschap, blijft de laatste zitten met een groot bedrag aan schulden die ten onrechte ten laste van de vennootschap zijn gebracht.
S. Mol schreef onlangs in Ondernemingsrecht (2012, pagina's 109-116) dat beperkingen moeten worden aangebracht aan het overhevelen van de schuld uit de koopsom aan de vennootschap. Ten onrechte: mijns inziens moeten er niet beperkingen worden aangebracht, maar moet die overheveling geheel worden verboden.
Maar zolang dat verbod er niet is, ligt er een rol voor de accountant. Wanneer hij constateert dat er grote schulden ten laste van de vennootschap bestaan en dat de macht in feite in handen is van een hedgefund, dient hij mijns inziens geen goedkeurende verklaring af te geven zolang die schulden niet zijn overgebracht naar de kopende aandeelhouder (het hedgefund).
De accountant zou eigenlijk preventief iedere vennootschap moeten aanraden om een clausule in de statuten op te nemen, waarin inkoop van eigen aandelen wordt verboden.
Gevoegd bij de opmerking in mijn vorige bijdrage komt het er dus op neer dat een goedkeurende verklaring moet worden geweigerd indien zich één van de volgende gevallen voordoet:
- de schulden zijn te hoog in relatie tot het eigen vermogen;
- de liquiditeit is onvoldoende;
- het risicomanagement is onvoldoende;
- de schulden zijn vooral veroorzaakt doordat een hedgefund aandelen (direct of indirect) heeft gekocht en de koopsom ten laste van de vennootschap heeft gebracht;
- de ontwikkeling van de uitgaven tegenover inkomsten maakt het waarschijnlijk dat de continuïteit van de vennootschap binnen afzienbare tijd niet voldoende is gewaarborgd en dat een déconfiture is te verwachten;
- er is twijfel aan de managementkwaliteiten van de bestuurders en/of van het toezicht door de commissarissen;
- de accountant moet meer bedacht zijn op fraude, schade door tegenstrijdige belangen, uitzonderlijk hoge bonussen en vervalste taxaties; hij wordt daardoor niet het verlengstuk van het OM maar blijft het verlengstuk van de aandeelhouders.