Opinie 13 juli 2012

Niemand gebaat bij sectorspecifieke lapmiddelen

Minister Spies gaat van woningcorporaties eisen dat zij hun derivaten in de jaarrekening tegen reële waarde gaan waarderen (FD, 7 juli 2012). Zij acht het schijnbaar noodzakelijk dat de reële waarde van alle derivatenverplichtingen direct van de balans kan worden afgelezen, ongeacht de vraag of deze derivaten wel of niet effectief zijn in het afdekken van een onderliggend risico.

Ogenschijnlijk is de minister van mening dat gebruikers van de jaarrekening van corporaties niet in staat zijn om relevante informatie uit de toelichting te halen. Het is echter maar de vraag of ze daarmee voor een echte oplossing zorgt. 

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat informatie beter wordt verwerkt door gebruikers van het jaarverslag als deze direct zichtbaar is in de balans en winst-en-verliesrekening dan wanneer deze is opgenomen in de toelichting. Dat is een fenomeen dat iedereen in het dagelijks leven zal herkennen: hoe duidelijker en prominenter informatie wordt gepresenteerd, hoe groter de kans dat mensen deze tot zich zullen nemen. 

Dat beperkt zich echter niet tot de combinatie derivaten en corporaties. Er zijn meer posten en posities waarover in Nederland relevante informatie wordt opgenomen in de toelichting. Naast derivaten geldt dat bijvoorbeeld ook voor pensioenen, optieregelingen, leases en inkoopcontracten. Voor derivaten geldt daarbij dat het moet gaan om risicomitigerende derivaten die aan specifieke voorwaarden voldoen. Dat vereist uiteraard wel goede toepassing van de hedge accounting regels door de opstellers, adequate toelichting van de posities en enige inspanning van de gebruikers die deze toelichting moeten lezen. 

Discussie over de juiste verwerking van genoemde posten zijn en worden zowel nationaal als internationaal gevoerd, zonder dat er consensus bestaat over één superieure verwerkingswijze. 

Stel dat we het erover eens zijn dat het voor adequaat toezicht en adequate besluitvorming noodzakelijk is dat alle derivaten en andere verplichtingen tegen de actuele waarde op de balans worden opgenomen, dan zou de politiek zich niet moeten beperken tot een lapmiddel voor één post in één sector, maar breder moeten kijken naar de huidige verslaggevingsrichtlijnen.

Een discussie over toegankelijkere verslaggeving die beter tegemoet komt aan de informatiebehoefte van belanghebbenden, en hoe we dat kunnen bereiken, juich ik uiteraard toe. Maar laten we in die discussie dan wel alle aspecten en consequenties meenemen en eerst vaststellen of het probleem is gelegen in de regels of in de manier waarop ze zijn toegepast. Bij sectorspecifieke lapmiddelen is op de langere termijn niemand gebaat. 

Intussen mag het natuurlijk niet zo zijn dat belanghebbenden en hun vertegenwoordigers zich verschuilen achter de huidige verslaggevingregels. Gezien hun rol mag worden verwacht dat zij verder kijken dan de balans en winst-en-verliesrekening en tijd investeren in het lezen van de toelichting bij de jaarrekening en het directieverslag. Dat levert een schat aan relevante informatie op die nooit volledig kan worden samengevat op een balans.

Een verkorte versie van deze opinie is gepubliceerd in het FD van 13 juli 2012