NBA 26 juni 2012

Bondgenoten in toezicht

In haar rapport over de naleving van de Nederlandse Corporate Governance Code van december 2011 schrijft de Monitoring Commissie dat zij de aanbevelingen in ons rapport ziet als een goede uitwerking van de principes en bepalingen over de accountant in de code.

Nu kom ik uit hoofde van mijn functie regelmatig in contact met commissarissen, van zowel beursfondsen en publieke organisaties als familiebedrijven en mkb-ondernemingen. En dan komt de relatie accountant-commissaris steevast aan bod. Sterker nog, ik denk dat ik de laatste twee maanden meer dan tachtig commissarissen over dit onderwerp heb gesproken. Kort gezegd worden commissarissen in hun contact met accountants regelmatig teleurgesteld (hoewel er duidelijke uitzonderingen zijn):

• de accountant wordt als niet proactief gezien en soms bestaat de indruk dat hij/zij meer waardevolle informatie heeft dan men deelt;
• men ervaart bij de accountant een sterke neiging om zich te verschuilen achter regels en formalisme; accountants hebben moeite om duidelijk hun mening te geven, terwijl juist daar behoefte aan is;
• de focus is sterk gericht op de jaarrekening en niet op zaken waar commissarissen zich meer zorgen over maken, zoals het risicomanagement, het verdienmodel en toekomstige ontwikkelingen;
• de sociale vaardigheden van accountants moeten beter ontwikkeld worden; specifiek gaat het over communicatievaardigheden, begrip voor het perspectief van de commissaris als toezichthouder, alsmede de inhoud van het één-op-één gesprek dat overigens nog niet overal gebruikelijk is;
• men ervaart dus (te) weinig toegevoegde waarde en als gevolg daarvan vindt men de accountantskosten (te) hoog;
• uiteindelijk leidt dit tot een onvoldoende relatie tussen accountant en commissaris, terwijl daar wel behoefte aan is. Sterker nog, een commissaris verwoordde het als volgt: als de relatie goed is en de verwachtingen worden waargemaakt, dan is alle kritiek bijzaak en zijn de kosten ook geen probleem.

Kortom: er is behoefte aan een betere samenwerking. Daarom enkele adviezen:

• investeer in de relatie en ga koffie drinken; zorg voor frequenter contact;
• maak het bespreekbaar dat de raad van commissarissen de opdrachtgever is en het dus logisch is dat daar contact is;
• wees proactief en geef duidelijk uw mening over zaken die u tegenkomt, ook als u daar niet altijd een deugdelijke grondslag voor hebt; men begrijpt het verschil tussen bevindingen en indrukken;
• bespreek van tevoren de wederzijdse verwachtingen; neem de controleaanpak door, alsmede welke specifieke onderwerpen dit jaar extra aandacht zullen krijgen;
• wees duidelijk ten aanzien van de kosten; geef aan dat als er sprake is van een 'uitgekleed budget' u uiteraard een kwalitatief goede controle zult verrichten, maar minder kunt doen om de raad van commissarissen te helpen effectief toezicht uit te voeren; ten slotte bent u de belangrijkste externe bron van informatie voor de commissarissen.

Mijn advies aan kantoorleidingen is om dit aan de orde te stellen en partners zo nodig hierop te trainen.

Als we het bondgenootschap tussen raad van commissarissen en accountant goed weten in te vullen is er een belangrijke stap gezet naar het herstel van vertrouwen.