Opinie 04 mei 2012

KPMG verliest zijn band met de samenleving

KPMG trok afgelopen week de goedkeurende verklaring over 2010 bij Vestia met terugwerkende kracht in. De accountant, die ook bij Rochdale betrokken was en daar de nodige steken liet vallen, verliest zo de band met de samenleving.

Goos Minderman, Ed Vosselman en Hans Bossert

Waarom stelde KPMG pas na de publiciteit een echt goed onderzoek in en niet toen zij er voor werd betaald? Is dit de definitieve devaluatie van de verklaring? 

De controlerende accountant vervult een belangrijke maatschappelijke rol. Toezichthouders en publiek moeten ervan uit kunnen gaan dat de accountant zijn werk doet. Juist daarom stellen wij hoge eisen aan de accountant. 

Interne toezichthouders staan enorm onder druk. Waar was de raad van commissarissen bij menig debacle? Het antwoord is dat het intern toezicht soms faalt. Als je vervolgens de publicitaire reacties van accountants ziet, worden toezichthouders uitgenodigd om meer te vertrouwen (en meer opdrachten te geven) aan accountantskantoren.

Maar wat heeft het voor zin als de accountant niet controleert of de gegevens kloppen (zoals bij Rochdale) of als hij het risicoprofiel van miljardencontracten aan derivaten niet meeweegt? 

Het standaardantwoord luidt dat een accountant alleen weegt wat hem of haar is aangereikt. Wat niet is overgelegd, behoeft niet te worden onderzocht. Iedereen in de non-profitsector kent de contracten met accountants die voor een fiks deel bestaan uit exoneratieclausules : een lijst met omstandigheden waardoor geen aansprakelijkheid kan ontstaan. Alles bij elkaar een enorme verarming van de maatschappelijke taak van accountants. 

Gelukkig is er een verschil tussen aansprakelijkheid en aanspreekbaarheid. Het wordt toch echt te gek als met terugwerkende kracht van een jaar een verklaring wordt ingetrokken zonder de partij daarop aan te spreken. 

De persberichten werden KPMG te heet en men heeft het onderzoek opnieuw gedaan. Natuurlijk zag men nu andere zaken, maar men las ze eerst in de krant en toen pas bij de instelling. Kunnen we niet meer vertrouwen op een verklaring van KPMG, omdat bij persberichten het onderzoek pas echt begint? 

De accountant vervult een belangrijke maatschappelijk rol, zeker in de non-profitsector. Door deze handelwijze verliest het vakgebied zijn geloofwaardigheid. En zijn band met de samenleving; die laatste moet erop kunnen vertrouwen dat accountants daadwerkelijk onderzoek doen: op zoek naar iets wat we nog niet weten.

Goos Minderman is hoogleraar Public Governance aan de VU. Ed Vosselman is hoogleraar management control aan de vakgroep Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit te Nijmegen. Hans Bossert is hoogleraar public governance aan Nyenrode Business University. Zij zijn allen verbonden aan het Zijlstra Center van de Vrije Universiteit.

Deze opiniebijdrage is tevens geplaatst in het FD van 3 mei 2012.