NBA 04 mei 2012

Effectief handhaven en de 'openbaar aanklager'

Herhaaldelijk dringen columnisten op deze site er bij de NBA op aan om de rol van openbaar aanklager invulling te geven door het instellen van een aparte functie met voldoende budget. Nu vermoed ik dat we niet van mening verschillen over de gewenste uitkomsten van zo'n functie: het aanpakken en zo nodig verwijderen van de rotte appels uit de mand van deskundig en integer opererende beroepsgenoten. Over die uitkomst bestaat wat ons betreft in ieder geval geen enkel misverstand. De vraag is wel hoe we dit het beste kunnen realiseren.

Voor wat betreft het domein van de wettelijke controle heeft de wetgever daartoe een publieke toezichthouder, de AFM, in het leven geroepen, en deze uitgerust met de nodige bevoegdheden. De onderzoeksbevoegdheid van de AFM reikt aanzienlijk verder dan die van de NBA, een goede reden om onderzoeken en daaruit voortvloeiende (tucht)procedures op het terrein van de wettelijke controles aan de AFM over te laten omdat dit is wat de wetgever heeft beoogd.

Vestia, Weyl en DSB zijn overigens alle controleplichtige organisaties. Hier ligt dus geen taak voor de NBA en met de AFM zijn daarover afspraken gemaakt.

Als het gaat om gevallen die buiten de wettelijke controle liggen, bijvoorbeeld overtredingen van de VGC, dan draagt de AFM deze over aan de NBA. Eenzelfde afspraak is gemaakt met de Belastingdienst, binnenkort te bekrachtigen in een convenant. Ten slotte werkt de NBA samen met het College van Procureurs-Generaal dat strafrechtelijk vervolgde accountants bij ons meldt. Er zijn op dit moment overigens noch door de AFM noch door de Belastingdienst zaken aan ons overgedragen.

De NBA is het aan haar stand verplicht dit soort meldingen serieus te behandelen. Uiteraard omdat de wet dat vereist, maar instanties als AFM, de Belastingdienst en het Openbaar Ministerie vertrouwen ook op een actieve invulling, zij maken dergelijke afspraken niet voor niets. Daarnaast monitort de NBA als publiekrechtelijke organisatie ook zelf de omgeving op signalen van mogelijke overtreding van gedrags- en beroepsregels.

De aanklagersrol van de beroepsorganisatie is beschreven in de beleidsregel Tuchtrechtspraak. Deze beleidsregel is gestoeld op de Wtra en bepaalt de procedures vooronderzoek, klachtindiening en beroep. Tevens wordt de formele rol van de voorzitter van de beroepsorganisatie als aanklager vastgelegd.

Toepassing van de beleidsregel heeft inmiddels geleid tot meerdere onderzoeken en procedures, Ruud Dekkers schreef hier al over in zijn column van 22 maart 2012. Niet alleen ‘zekere' procedures met honderd p rocent slaagkans, want op 13 maart 2012 werd een verzoek tot tijdelijke doorhaling door de voorzitter van het NIVRA afgewezen door het College van Beroep voor het bedrijfsleven.

Om haar handhavingsrol invulling te geven zet de NBA de nodige middelen in. In 2011 werkten circa 3fte aan de voorbereiding van handhavingsprocedures, daarnaast werd circa € 200.000 besteed aan externe juridische ondersteuning. Die inzet leidde tot 193 tuchtprocedures; het merendeel betrof accountants die hun PE-verplichting niet naleefden of bij herhaling onvoldoende scoorden bij de kwaliteitstoetsingen. Daarnaast is een aantal onderzoeken gestart als gevolg van toepassing de beleidsregel.

De vraag is wat mij betreft dan ook niet zozeer of we voldoende ondernemen, maar eerder of dat voldoende zichtbaar is. Nu suggereert de term ‘onafhankelijk openbaar aanklager' dat deze persoon niet onder het bestuur zou vallen en hij/zij zonder restricties de publiciteit zou kunnen zoeken, maar dat is natuurlijk niet zo. De NBA kent een wettelijke verantwoordelijkheid die bij het bestuur is gelegd, alsmede een wettelijke geheimhoudingsplicht. Publieke communicatie over specifieke zaken is derhalve, hoe frustrerend soms ook, niet aan de orde.

Dat mag een goede communicatie over onze handhavingsrol overigens niet in de weg staan. Dat kan bijvoorbeeld door periodieke rapportage over onze acties, uiteraard met inachtneming van privacy en geheimhouding. Ook in ons jaarverslag 2011 gaan we hier explicieter aandacht aan besteden.

Daar blijft het niet bij. Het NBA-bestuur neemt haar handhavingsrol uiterst serieus en heeft de directie mede naar aanleiding van de aansporing op deze site gevraagd om de acties te inventariseren die deze rol nog effectiever kunnen maken. Dat kan bijvoorbeeld door meer mankracht en middelen vrij te maken, of door de toekomstige Raad voor Toezicht (met daarin twee onafhankelijke rechters) een duidelijker rol te geven in de procedures. Momenteel worden de mogelijkheden geïnventariseerd en binnenkort zullen wij voorstellen aan het bestuur doen.

Of we daarmee de invulling geven aan de functie van aanklager zoals de critici voor ogen staat, kan ik van hieruit moeilijk beoordelen. Maar gelet op het beoogde resultaat en de kaders van de wet maken we onze actieve handhavingsrol waar. En uiteraard houden wij u van de besluitvorming op de hoogte.