Cijferanalyse (II)
De vorige blog over cijferanalyse heeft diverse mooie reacties opgeleverd en heeft de discussie geleid naar een beloningsdiscussie. Kennelijk boeit die discussie. Tijd dus voor een vervolg. Met een uitstapje naar het notariaat. Een sector waarin net als binnen de accountancy sprake is van de uitvoering van een wettelijke taak.
Medio vorig jaar verscheen een nuttig rapport: Kwaliteit in zware tijd. Marktwerking, vraaguitval en notariële dienstverlening. Het onderzoek is verricht tegen de achtergrond van de marktwerking - sedert de invoering van de nieuwe wet op het notarisambt in 1999 - binnen het notariaat en de economische crisis. Enkele kernbevindingen zijn:
- In de periode 2004 tot 2007 ziet de financiële situatie van notariskantoren er veel gezonder uit dan de periode daarna. In deze jaren ligt de gemiddelde winst per notaris tussen de 210 en 240 duizend euro, ligt de gemiddelde winst-omzetverhouding rond de 33%, lijdt tussen 1% en 3% van de kantoren verlies en staat 1 tot 2% van de notarissen onder verscherpt toezicht van het BFT.
- Deze cijfers gaan over het 'zuivere notariskantoor', dus zonder interdisciplinaire dienstverlening met bijvoorbeeld advocaten en/of belastingadviseurs.
- Daarna vertaalt de sterk gedaalde vraag naar onroerend-goedakten, gecombineerd met een daling van de onroerend-goedtarieven en hoge (personeels)kosten, zich in een flinke winstdaling.
- Tussen 2007 en 2009 is het aantal kantoren dat verlies heeft geleden of geen winst heeft geboekt gestegen van 2% naar 30%. De gemiddelde winst per notaris is gedaald naar 55 duizend euro en de winst-omzetverhouding is gedaald naar gemiddeld 8%. Dit betekent dat de kosten niet evenredig zijn meegedaald met de afnemende omzet. Het aantal notarissen dat onder verscherpt toezicht staat is gestegen naar ruim 3%. In 2010 heeft die stijging zich doorgezet naar bijna 5%.
- Notarissen vangen de gevolgen van de recessie op door het personeelsbestand te verminderen, maar ook door zelf (soms fors) aan inkomen in te leveren, personeel geen loonsverhoging te geven, minder aan sponsoring te doen of automatiseringsinvesteringen uit te stellen. Ook lijkt een ontwikkeling gaande van chique huisvesting naar eenvoudiger huisvesting.
- Een lage prijs hoeft niet te beteken dat een kantoor onder de kostprijs werkt en daardoor minder kwaliteit kan leveren en/of op termijn het hoofd niet meer boven water zal kunnen houden. Die kostprijs hangt af van de efficiency van het kantoor en het inkomen dat de notaris zich toedicht. De lage tarieven kunnen worden gehanteerd door een efficiënte bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door het standaardwerk te laten verrichten door minder ervaren en dus goedkoper personeel.
Er zijn diverse overeenkomsten tussen de accountancy en het notariaat, maar ook vele verschillen. Als je die laatste gaat benadrukken zie je bijvoorbeeld dat de gemiddelde omzet per notariskantoor in het niet valt bij die van de (grote) accountantskantoren. Bovendien vormen bovenstaande bullet points slechts een selectie van de bevindingen in het rapport. Daarom verwijs ik belangstellenden naar het integrale rapport.
Het gaat mij echter niet om alle bevindingen in het rapport, noch om de vele verschillen. En wat betreft de overeenkomsten gaat het mij slechts om één aspect: de uitvoering van een wettelijke taak. Net als de accountant is de notaris, gegeven die taak, een soort vertrouwensman. En ook deze is er, op papier althans, ten behoeve van het maatschappelijk verkeer.
Daarom zou het best aardig kunnen zijn de cijfers van het notariaat in de discussie over de accountantshonorering te betrekken. Misprijst de Tweede Kamer de accountant nu daadwerkelijk, zoals Jan Bouwens stelt? Of passen de teruglopende inkomsten simpelweg binnen de natuurlijke conjunctuurbewegingen? Hoe dat ook zij: de partnersalarissen binnen de accountancy zijn ten opzichte van het notariaat nog steeds goudgerand.