Actal, NBA en de Amerikaanse Hoge Raad
In dezelfde week dat de Actal/NBA-informatiedraaideuraffaire naar buiten kwam - naast een kwestie van deugdelijke grondslag in essentie ook een van spreek- en zwijgrecht/plicht - boog de Amerikaanse Hoge Raad zich over een vraag die wat verder gaat: of je ook ongestraft leugens mag verkopen.
En of je al doende toch mag rekenen op bescherming onder de zogenoemde First Amendment, dat het Amerikaanse recht van vrije meningsuiting garandeert.
De eerste behandeling was hier in Washington, een vrije uitwisseling van gedachten tussen de Raadsleden en de verdediging. Het is altijd een feest, waarbij iedereen die de democratie een goed hart toedraagt gratis intellectueel dronken kan worden.
De casus is een eenvoudige: een mijnheer Alvarez had een militaire medaille gestolen en op de eigen borst geprikt. En daar is al een specifieke wet tegen. De vraag is of die wet constitutioneel is, onder verwijzing naar de 1st Amendment.
De uitwisseling van argumenten was heel tekenend voor de hellende vlakken en mijnenvelden waarmee dit thema is bezaaid.
De eerste vragen van de rechters spreken boekdelen:
- "Mag je wel liegen dat je kind een medaille heeft ontvangen?"
- "Mag je wel de holocaust ontkennen?"
- "Hoe raakt dit mensen die liegen over een buitenechtelijke relatie?"
- "Is het recht van vrije meningsuiting ook van toepassing op beledigende taal?"
- "Kun je je al beledigd voelen als een afspraakje van je de afspraak publiekelijk ontkent?"
Alhoewel het, met al wat we nu weten, in de Actal/NBA-affaire niet gaat over leugens, ligt zo'n mijnenveld ook in die zaak voor ons.
Daarom, buiten de vragen over deugdelijke grondslag, volledigheid en reputatierisico, hier een paar verkennende vragen van de Muis Lage Raad. Let wel: opspringend uit een juridisch verroeste geest:
-
Worden halve waarheden beschermd onder het recht van vrije meningsuiting?
- Gaat het hier om vrije meningsuiting, of het geven van een deskundig oordeel?
- Zijn deskundig oordeel en halve waarheden te combineren, en is dat acceptabel?
- Hebben beide organisaties in hun uitingen voldaan aan de zorgplicht van een publiekrechtelijke instelling inzake juistheid en volledigheid?
- Kan de zorgplichtdrempel van een publiekrechtelijke organisatie anders, hoger of lager liggen dan die van haar leden?
- Maakt het voor het antwoord op 5) uit of die leden, in ieder geval voor de NBA, willens en wetens en bij wet gesanctioneerd in een for profit setting opereren, dus in een andere prioritair bedrijfsmodel?
- Vraag 6, idem dito voor Actal, haar parlementaire ondersteunende rol in aanmerking nemende, en een mandaat dat duidelijk asymmetrisch is geformuleerd. En daarmee eerst afgerekend zal worden op haar succes in deregulering.
- Is de verwijzing in het FD-artikel van de algemene directeur van de NBA naar de berekening van Actal een voor accountants beroepstechnisch verboten 'blinde verklaring'? Kun je met open ogen überhaupt een 'blinde verklaring' geven?
- Indien het antwoord op het eerste deel van vraag 8 bevestigend is, hebben de NBA en Actal daar ad rem op gereageerd?
- Ligt de spreekrecht/spreekplicht- en zwijgrecht/zwijgplicht-materie voor de NBA beroepsorganisatie anders dan die van haar leden, individueel of kantoor?
Noch Actal noch de NBA heeft een militaire onderscheiding gestolen en op de eigen borst geplakt. Maar de hete aardappel die vorige week is opgegraven in de eigen beroepsvoortuin heeft me wel aan het denken gezet.
Het gaat om de bepaling van de waardigheid en integriteit, de verzekering van een ordelijk proces, in onze voorspraakrol op zaken waar publiek belang en privaat belang elkaar kruisen.
Sorry dat we het dit keer niet vrolijker hebben kunnen maken.