Ook accountants staan als groep veel sterker
Maatschappij en politiek willen dat accountants beter helpen de kans op rampen als de 'kredietcrisis-plus-recessie' te verkleinen. Accountants moeten daarom verder kijken dan individuele controles en verklaringen.
Ze moeten ook gezamenlijke initiatieven nemen en gedragsafspraken maken om meer waarde te creëren voor de maatschappij. 'Samen sterker' geldt ook voor accountants.
Beroepsorganisatie NBA brengt regelmatig een 'publieke management letter' van accountants over hun sector naar buiten, een wereldwijde primeur. Dit moet worden geïntensiveerd. In ieder geval in de financiële sector en de nutssectoren zouden accountants regelmatig, bijvoorbeeld ieder jaar, een korte, collectieve en openbare brief moeten schrijven.
Het verlenen van informatie aan de samenleving door groepen accountants moet uitgroeien tot een essentieel onderdeel van hun werk. Via deze collectieve communicatie is het mogelijk om riskante trends vroegtijdig te signaleren. Als ze het echt nodig achten, zouden accountants collectief sowieso aan de bel moeten trekken.
Collectieve brieven van accountants hebben geen last van het keurslijf van de individuele accountantsverklaring zoals geheimhoudingsplicht en gedetailleerde standaarden. Daarnaast is het principe van een accountantsverklaring dat de accountant nauwelijks zelf vertelt, maar zijn oordeel geeft over wat bestuurders en commissarissen rapporteren in het jaarverslag. De publieke management letter kent die beperkingen niet.
Ook collectieve gedragsverandering van accountants kan helpen.
Accountants bij organisaties van openbaar belang, zoals beursfondsen, kunnen het principe van de zogenaamde ‘noisy withdrawal' toepassen: als groep verplichten accountants zich om bij opzegging van de relatie met een dergelijke cliënt altijd het motief openbaar te maken. Wanneer een accountantskantoor zelf zijn relatie met een cliënt tussentijds beëindigt, moet het daarover nu wel toezichthouder AFM inlichten, maar niet de buitenwereld.
Accountants kunnen er als groep ook voor zorgen dat het primaat van de commissarissen in de relatie met de accountant verder wordt doorgezet. de raad van commissarissen - en met name het auditcomité - is het best gepositioneerd om de accountant te kiezen, aan te sturen en te beoordelen. Dat verhoogt de onafhankelijkheid van de accountant ten opzichte van het bestuur en de cfo.
Bij sommige organisaties geldt dit primaat van de raad van commissarissen in de praktijk nog onvoldoende. Accountants zouden als groep kunnen afspreken dat ze een opdracht van een onderneming weigeren, zolang dit primaat van de raad van commissarissen bij dit bedrijf geen vorm heeft gekregen.
Tot slot vraagt de nieuwe code voor accountantsorganisaties van de NBA om communicatie. Poortwachters als commissarissen, toezichthouders en accountants kunnen hun taak beter vervullen wanneer ze vaker en intensiever met elkaar overleggen. Poortwachters moeten zich niet achter elkaar verschuilen, maar elkaar helpen. Dan kan ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid zijn taak beter vervullen.
Accountants in de financiële sector zouden elk jaar een korte collectieve brief moeten schrijven.
Deze opiniebijdrage is tevens gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 27 november 2012.