Opinie 29 november 2012

Non-assurance op maat

Op 17 december 2012 organiseert de NBA een themabijeenkomst over de samenstellingsverklaring. Aan de orde komt (opnieuw) de vraag of deze zou moeten worden afgeschaft. Aanleiding is de publicatie van een nieuwe IFAC-standaard 4410 (beoogde ingangsdatum juli 2013).

De nieuwe standaard 4410 is opgebouwd in 'clarity'-formaat met een duidelijke indeling in reikwijdte, definities, vereisten en toelichtende teksten. Het lijkt er op dat met name de reikwijdte het springende punt is. Dit gaf in de conceptfase aanleiding tot commentaar, zowel van NBA als SRA. 

In de (definitieve) Engelse tekst is een nieuwe paragraaf 3 opgenomen waarin nog eens wordt verduidelijkt dat de accountant bij samenstelopdrachten de keuze heeft om al dan niet volgens de standaard 4410 te werken. Als hij die keuze wel maakt, dan dient hij een samenstellingsverklaring met voorgeschreven tekst bij te voegen. Als hij er voor kiest om niet volgens standaard 4410 te werken, dan geldt die verplichting niet. 

Dat wijkt beduidend af van de huidige systematiek in NV COS 4410, die voorschrijft dat de accountant die een financieel overzicht samenstelt, NV COS 4410 volgt en, als hij zijn betrokkenheid kenbaar maakt aan derden, een samenstellingsverklaring bijvoegt. 

Bij het samenstellen van jaarrekeningen is er dus geen ontkomen aan standaard 4410 en, als de betrokkenheid van de accountant kenbaar is, de bijbehorende samenstellingsverklaring met de beruchte negatieve formulering (NV COS 4410 - 18). 

Met name SRA was niet gelukkig met deze nieuwe vrijheid. Argument schijnt te zijn dat de duidelijkheid voor het maatschappelijk verkeer gediend zou zijn met eenduidige werkwijze en rapportering bij het samenstellen van jaarrekeningen door accountants. Of het in Nederland zover komt dat accountants kunnen kiezen of ze samenstellen en rapporteren onder standaard 4410 of op andere wijze, staat overigens nog te bezien, want IFAC biedt landen de mogelijkheid om toepassing van de standaard alsnog verplicht te stellen bij het samenstellen van financiële overzichten. 

Maar dat zou jammer zijn, want de introductie van deze nieuwe standaard is een uitgelezen kans om van de verplichte samenstellingsverklaring in zijn huidige vorm af te komen. Die wens leeft al lang. In 2008 hebben verscheidene vakgenoten hiervoor gepleit en uit een peiling op Accountant.nl bleek destijds dat de helft van de respondenten van mening was dat de samenstellingsverklaring moet worden afgeschaft. 

Voor een samenvatting van de discussie verwijs ik naar het artikel 'Samenstelverklaring: van het mkb hoeft het niet' in 'de Accountant' en de opiniebijdrage van Erik-Jan Kreuze op deze site. 

Concreet zou deze standaard de accountant de mogelijkheid bieden om jaarrekeningen samen te stellen zonder standaard 4410 toe te passen en dus zonder de voorgeschreven samenstellingsverklaring. In plaats daarvan zou hij op een door hemzelf te bepalen wijze in een samenstellingsrapport uiteenzetten wat hij (wel) heeft gedaan (en niet, zoals nu, wat hij niet heeft gedaan), aangepast aan de specifieke situatie. 

Mocht de accountant echter de voorkeur geven aan de oude samenstellingsverklaring en willen rapporteren onder 4410, dan kan dat ook. Als hij bijvoorbeeld in een bepaalde situatie van mening is dat het risico te groot is en/of dat de mate van zijn betrokkenheid (lees: niveau van zekerheid) wordt overschat, dan kiest hij voor de oude negatieve formulering; dat wil zeggen dat geen zekerheid omtrent de getrouwheid wordt verschaft. Daarmee geven we ruimte aan het professionele oordeel van de accountant. 

Wanneer kantoren zouden kiezen voor de nieuwe optie en de samenstellingsverklaring zou verdwijnen, dan zouden in ieder geval hun cliënten daar 'geen traan om laten ‘ (aldus de heer Warmerdam namens MKB Nederland in het bovengenoemde artikel). En ook de bankier van de cliënt zou er niet wakker van liggen (want die kijkt alleen naar het logo van het accountantskantoor, zegt Erik-Jan Kreuze). 

Mijns inziens is er alle reden om de accountant deze keuzevrijheid te gunnen!

De NBA themabijeenkomst van 17 december 2012 is gewijd aan de reikwijdte en formulering van de samenstellingsverklaring.