Opinie 25 januari 2012

Verdubbel duur van de accountantsopleiding

Een concept opnieuw ontdekken is lastig. Wanneer je daarmee start kun je maar beter De Luiken Openen. Daar is Nyenrode Business Universiteit alweer een jaar geleden mee gestart. In recente publicaties lees ik dat de Robuuste Accountant vorm krijgt.

In het recentste nummer van het VAS-magazine Achter de Komma vond ik de eigenschappen die tot op heden zijn gedefinieerd voor de Robuuste Accountant: "De Robuuste Accountant kan kritisch doorvragen, durft kwetsbaar en authentiek te zijn, weet betekenis te geven aan en achter de cijfers, is proactief, kan goed beïnvloeden, heeft bezieling en enthousiasme en kan goed communiceren." 

Dat klinkt natuurlijk als een prachtig ideaalbeeld waaraan we allen moeten gaan werken. Maar tijdens een docentenvergadering werd onlangs de terechte nuancering gemaakt dat je niet elke student (en elke docent) in dezelfde 'mal' kunt dwingen en dat dat ook niet het streven zou moeten zijn. Belangrijker is om te waarderen wat er (aan sterke krachten aanwezig) is.

Aandacht voor communicatieve competenties en overtuigingskracht van accountants lijkt een prima streven, zo liet ik eerder via Twitter al weten. De 'uitdaging' waar ik echter voor vrees, is dat we teveel gaan vragen van de beroepsgenoten in opleiding. 

Studenten moeten sterker worden opgeleid in onder andere (inter-)persoonlijke vaardigheden, ethiek en psychologie. Het idee van de professioneel-kritische instelling dient in de gehele opleiding terug te komen.

Mooie initiatieven, maar we stellen anderzijds ook dat de inhoudelijke kennis op het huidige, hoge niveau moet blijven. Met andere woorden, zowel in kwantitatieve als in kwalitatieve zin doen we geen concessies aan de stof die studenten dienen te beheersen. 

Om desondanks ruimte voor andere onderwerpen te creëren, denkt Leen Paape onder meer aan het overbrengen van dezelfde stof in minder tijd, door bijvoorbeeld van e-learning gebruik te maken.

Een ander idee dat volgens het artikel in het VAS-magazine is geopperd, is een aan het college voorafgaand verplicht online assessment, "om de participatie en discussie op een hoog niveau te houden". 

Het gevoel bekruipt mij dat we steeds meer gaan vragen van de studenten. En als we niet oppassen, gaan we die proactieve, enthousiaste studenten met bezieling ook nog voorschrijven om verplicht voorbereid op verplichte colleges te verschijnen. Gevaarlijk terrein dat we dreigen te betreden, vooral bezien in combinatie met andere voorstellen die opduiken in recente publicaties.

Zo stellen Dennis Vink en Mike Nawas in een recente opiniebijdrage dat de door de NBA geformuleerde opleidingsvereisten (eindtermen) moeten worden aangescherpt op het terrein van financiële producten en markten, zodat accountants een vakkundig oordeel kunnen geven over de risico's in de hedendaagse, veranderende financiële markten.

In een ander medium stelt Servaas Vrijburg dat de accountant zijn regisseursrol op het gebied van pensioenbeheer moet oppakken. En als je maar genoeg vakliteratuur leest, kom je vast en zeker ook nog wel een pleidooi tegen voor de accountant die deskundig is op het gebied van digitale gegevensuitwisseling en de beveiliging daarvan, want daar ligt immers onze toekomst.

Ongetwijfeld zit er in alle voorstellen een kern van waarheid, maar hoe breed en tegelijkertijd inhoudelijk kwalitatief op orde kunnen en willen we de opleiding tot accountant maken? 

Is de opleiding nu daadwerkelijk te 'eng' ingericht? En zijn we soms vergeten dat de combinatie van werken, studeren en het onderhouden van een privéleven al als een behoorlijke ‘uitdaging' wordt ervaren? 

Zoals we niet elke student in dezelfde ‘mal' kunnen dwingen, zo kunnen we ook niet alle kennis en vaardigheden in één opleiding forceren. Tenzij we de duur van de accountantsopleiding om te beginnen gaan verdubbelen, hetgeen ik echter uitsluitend gekscherend voorstel. 

Het veelbesproken model van een algemene opleiding tot 'basisaccountant', gevolgd door diverse specialisatiefases zou mogelijk een oplossing kunnen bieden. 

Mijn verzoek aan iedereen die meedenkt over de inrichting van de accountantsopleiding, via innovatietrajecten, (mini)tweetups en op andere wijze, is simpel: denk ook aan de (goede) balans tussen werk, studie en privéleven.