Opinie 24 januari 2012

Maestro Greenspan en cruisekapitein Schettino

Het grote woord is eruit. In de kleine lettertjes van notulen. Recentelijk publiceerde de Amerikaanse Centrale Bank (FED) voor het eerst het verslag van haar vergaderingen in 2006.

2006 is het jaar voor het eerste subprime-scheurtje in het broekje van het mondiale financiële systeem zichtbaar werd. En een (paar) jaar nadat enkele (merendeels) stuurlui aan wal tevergeefs waarschuwden voor het feit dat Maestro Greenspan en zijn 'systeem' geen kleren aan hadden en dat hij het oog te veel gericht hield op het weer en de eigen radar, en te weinig op de klippen.

Voor de meer vergevingsgezinden onder ons hoeft dit niet zo verbazingwekkend te zijn: Het was alweer diverse generaties geleden dat er iets goed op de klippen was gelopen - de Crash van 1929.

Wat deze notulen ons laten zien is een FED die volkomen besotted is met het zweren op een gestage koers ins Blaue hinein. In de vaste overtuiging van het historisch gelijk, tenminste voor zover de geheugens van de aanwezigen strekten.

De laatste notulen van 2006 staan dan ook geheel in het teken van een eresaluut aan de vertrekkende Greenspan, terwijl vanaf de wal de kerkklokken werden geluid ter meerdere eer en glorie van de dirigent.

In een enkele vergadering worden wel wat wolkjes aan de lucht gesignaleerd, maar bijvoorbeeld expliciete zorgen over IJslandse banken worden even beneveld behandeld als door de collegae van de FED op het Frederiksplein.

Bovendien, je gaat de Grote Voorzitter toch niet wakker schudden zo vlak voor zijn pensioen? Dat doe je niet. Voorzitter Greenspan kende de huizenmarkt als geen enkele - 'kan alleen maar omhoog' - en blaast ook in de economische wetenschap een formidabel partijtje mee. "Markt-bubbles zijn onvoorspelbaar", had ie ooit opgemerkt, onder bankiers. Vooral als je ze zelf veroorzaakt. Maar die laatste toevoeging komt van mij.

Vandaag weten we meer en hebben we het voordeel van de achteruitkijkspiegel. De Voorzitter is ruw ingehaald door de feiten en zit niet langer op zijn FED-troon. Dus nu niet terugkijken maar oplossingsgericht de toekomst in.

Rest alleen nog die aloude vraag waarom iedere generatie geneigd is zijn eigen voorgeschiedenis te herhalen. Anders weten we nooit waarom het in 2025 ook weer goed fout gaat.

Misschien kan het recente drama rond het gestrande cruiseschip Costa Concorda ons in dit verband iets leren. Als er doden vallen wordt er altijd wat beter geluisterd.

Het grote verschil met de financiële crisis is dat kapitein Schettino juist geen bestendige koers voer maar daarvan afweek, voor eenzelfde goed doel: een eresaluut aan een andere gepensioneerde. En even voortvarend veronderstelde dat als de klippen niet op zijn kaart stonden ze ook niet moesten en mochten bestaan.

Ook de Costa Concorda is tot dusver een verhaal van weinig echte helden. En ook hier werd de ingrijpendste rol gespeeld door enkele stuurlui aan wal: de Italiaanse kustwacht die enkele indringende vragen stelde, de schade probeerde te beperken en gezag probeerde te herstellen.

Ook bij deze ramp viel op het cruciale moment de kapitein uit de boot om pardoes in een reddingsboot te vallen, van waaruit hij nog wat advies kon geven aan de reddingsoperatie voordat hij, eenmaal aan droge wal, zijn diner kon bestellen.

Kapitein Schettino heeft helaas nog geen tijd gehad zijn boek te schrijven. Maar Greenspans boek is gelukkig al lang uit. En ook zijn oud-collega Nout Wellink is al druk bezig post-mortem-avant-la-lettre-advies uit te delen over de waarschijnlijk werkelijke kosten van de Griekse tragedie waarvoor hij in actieve dienst nog mede het script heeft geschreven.

Als we het voor de rest van onze gezamenlijke reis dan toch moeten doen met louter halve waarheden van de kant van oude bestuurders en scheepskapiteins, geef ik u ten behoeve van uw eigen evacuatieplan nog even de woorden mee van Bret Stephens in The Wall Street Journal, vrij vertaald: "Als de hors d'oeuvres allen sterk naar stuurboord schuiven en de kelners vertellen je dat er niets aan de hand is, weet dan dat er echt iets fout is."

In de financiële sector moeten vele kelners nog echt worden bijgepraat.