Opinie 05 januari 2012

Getrouw beeld of 'inzicht'?

Er vinden momenteel veel activiteiten plaats die echte vernieuwing voor het beroep gaan betekenen. Een voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van XBRL-assurance, waaraan binnen het NBA Adviescollege voor Beroepsreglementering in relatieve stilte vorm wordt gegeven.

Het onderwerp is belangrijk omdat in 2015 SBR het exclusieve aanleverkanaal van alle jaarrekeningen moet worden. De jaarrekeningen bestaan dan enkel nog in digitaal XBRL-formaat. En ook voor deze jaarrekeningen moet het mogelijk zijn diverse verklaringen van de accountant mee te geven. 

XBRL-assurance - en alle assurance in een digitale verschijningsvorm - is een interessant onderwerp dat feitelijk bestaat uit een grote verzameling van deelonderwerpen. En al die deelonderwerpen moeten worden beoordeeld en van een antwoord worden voorzien. 

Voor veel van die onderwerpen staat de bestaande regelgeving als een huis. De bestaande regels zijn volledig van toepassing en bruikbaar in een digitale omgeving. Maar het komt ook voor dat bestaande regels al lang niet meer van toepassing zijn. 

De invoering van SBR maakt dit slechts zichtbaar. Dit wordt soms door collega's ten onrechte onder het tabje ‘XBRL' gehangen. Dat neemt niet weg dat er wel een oplossing voor moet worden bedacht. 

Een vaktechnische kluif is de presentatie van de elektronische jaarrekening. De presentatie is heilig, want zo staat het geschreven. Menen sommige collega's. Maar wat staat er nu precies geschreven? De wet spreekt van 'getrouw beeld', maar ook van 'getrouwheid' en 'inzicht'. Enkele citaten uit de wetgeving:

"De jaarrekening geeft volgens normen die in het maatschappelijk verkeer als aanvaardbaar worden beschouwd een zodanig inzicht dat een verantwoord oordeel kan worden gevormd omtrent het vermogen en het resultaat, alsmede voor zover de aard van een jaarrekening dat toelaat, omtrent de solvabiliteit en de liquiditeit van de rechtspersoon." (2:362 lid 1)

"De samenvoeging, de ontleding en de rangschikking van de gegevens in de jaarrekening en de toelichting op die gegevens zijn gericht op het inzicht dat de jaarrekening krachtens artikel 362 lid 1 beoogt te geven." (2:363 lid 1)

"De accountant onderzoekt of de jaarrekening het in artikel 362 lid 1 vereiste inzicht geeft. [...]" (2:393 lid 3)

Opvallend is dat het begrip 'getrouw beeld' slechts één keer in de wet wordt genoemd, maar niet in de context van de jaarrekening: 

"Het jaarverslag geeft een getrouw beeld van de toestand op de balansdatum, de ontwikkeling gedurende het boekjaar en de resultaten van de rechtspersoon en van de groepsmaatschappijen waarvan de financiële gegevens in zijn jaarrekening zijn opgenomen." (2:391 lid 1)

In de uitwerking van XBRL-assurance is het van belang te weten of deze begrippen overeenkomen of juist niet. Exacte definities van deze begrippen zijn echter niet vastgelegd. De wetgeving is op dit vlak niet eenduidig en inconsistent. 

Dat levert interpretaties op van deze begrippen. En interpretaties kunnen leiden tot vaktechnische geloofsovertuigingen die een oplossing kunnen vertragen. En dat is niet nodig.

Bovengenoemde citaten zijn niet volledig maar geven vooral een illustratie van het onderwerp, dat ook vanuit ander juridische perspectieven kan worden beschouwd. 

Zelf vind ik het begrip 'inzicht' heel sterk. Inzicht biedt ruimte voor ontwikkeling. Inzicht vertalen naar één vast presentatie sjabloon voor de jaarrekening wordt niet door de wet ondersteund. 

Ik zou persoonlijk graag zien dat accountants de flexibele en variabele jaarrekening als een enorme kans gaan beschouwen. Binnenkort horen we meer.