2012: beroep en recessie
Vorig jaar rond deze tijd schreef ik dat 2011 het jaar zou worden van keuzes maken. Toen was nog niet te voorzien dat de kredietcrisis gevolgd zou worden door een Eurocrisis en dat zicht op een begin van economische groei zou omslaan in een full blown recessie met name in Europa. Kortom, de recessie is terug in volle omvang en gaat Nederland, als de voorspellingen kloppen, hard raken. Dit vraagt om een voor het beroep passende reactie.
Als u accountant in business bent en u bent verantwoordelijk voor of betrokken bij het opstellen van de jaarcijfers dan is het zaak om na te gaan of de cijfers niet te positief worden voorgesteld. Wordt voldoende rekening gehouden met de snel verslechterende economische omstandigheden? Hoe zit het met de waardering van activa? Zijn de voorzieningen voldoende hoog ingeschat? Is er sprake van reorganisaties? Hoe zit het met de liquiditeit, eventuele herfinanciering, of is er mogelijk sprake van een continuïteitsprobleem? Is de toelichting op de jaarrekening volledig en geeft die het juiste beeld of zijn sommige minder rooskleurige zaken niet genoemd? Is de analyse van de resultaten volledig of zijn alleen de eenmalige lasten uit het resultaat gehaald en wordt zo een te rooskleurig beeld geschapen? U zult wellicht de boodschapper van het slechte nieuws worden en dat vraagt om een stevige onafhankelijke mening, een goede objectieve onderbouwing en een rechte rug. Dat is de meerwaarde van uw titel en de eisen die dat met zich meebrengt.
Als u als intern accountant functioneert is dit eigenlijk niet anders. Is het bedrijf voldoende voorbereid op deze moeilijke tijden? Heeft men de juiste risicomanagement systemen? Leidt het beloningssysteem niet tot het verkeerde gedrag? Etc. Men zal wellicht uw waarschuwingen proberen af te doen als overdreven.
Dit geldt uiteraard eveneens als u als openbaar accountant functioneert; als samensteller of als controleur. In deze moeilijke tijden komt het er op aan uw rug recht te houden. Ga er daarbij van uit dat u verweten zal worden een te negatief beeld te schetsen en dat u door uw handtekening onder uw verklaring te onthouden er voor zorgt dat het discontinuïteitsscenario werkelijkheid wordt. Men belt uw baas om over u te klagen en dreigt naar een ander, meer realistisch kantoor over te stappen. En u wordt er van beschuldigd dat u te formalistisch bent en het niet begrijpt.
Schets ik een te negatief scenario? Ik vrees van niet, want ik heb dit in de laatste dertig jaar allemaal in verschillende vormen en omvang mogen meemaken. Bij een rechte rug hoort namelijk een dikke huid en de overtuiging dat je, nadat je alles hebt afgewogen, uitgebreid met het team hebt besproken en intern met collega's hebt geconsulteerd, je het juiste besluit hebt genomen en dit helder hebt gecommuniceerd. En vervolgens is het aan de cliënt om zijn verantwoordelijkheid te nemen en de cijfers, de toelichting of het directieverslag zodanig aan te passen dat deze wel de werkelijkheid weergeven, ook al is die nog zo negatief. En dan kan die verklaring er alsnog komen, maar wel bij een jaarrekening waar u achter kunt staan.
Is dit eenvoudig? Ik vind van niet en heb dan ook diep respect voor collega's die dit gewoon doen. Ik heb zelf in dit soort situaties best nachten wakker gelegen, want wat kun je wel en wat niet voor je rekening nemen. Maar het moet nu eenmaal want dat is het beroep dat je gekozen hebt en de verantwoordelijkheid die je hebt. Zonder dieptepunten geen hoogtepunten. En het is beter nu de kritiek te krijgen dat u te streng bent dan achteraf te worden verweten te laks te zijn geweest en aan de leiband van degene die u betaalt te hebben gelopen.
Ik wens u alle goeds voor 2012. Het zal een moeilijk jaar worden en als NBA zullen wij trachten u daarin zo goed mogelijk te ondersteunen. Echter, het gaat er uiteindelijk om dat u en ik elke dag de juiste dingen doen. Slechts dan komt ons beroep daar beter en sterker uit tevoorschijn.