Intern rouleren accountants voldoet

Leestijd van ongeveer 1 minuut 1 reactie

Moeten beursfondsen straks periodiek een geheel nieuw accountantskantoor aanstellen en inwerken? Als we het recente voorstel van de Amerikaanse beurstoezichthouder, de Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB) volgen, mogelijk wel. Ook eurocommissaris Barnier voor de interne markt en PvdA-Kamerlid Plasterk spelen met deze gedachte.

Het is inderdaad tijd voor hervorming van het accountantsberoep. De maatschappij is echter vooral gebaat bij de voorstellen die zien op kwaliteitsversterking en op het vergroten van de toegevoegde waarde in plaats van extra maatschappelijke kosten door verplichte wisseling van accountantskantoor. Rust en stabiliteit zijn gewenst op het terrein van de roulatieverplichtingen, geen jojobeleid.

Er zijn diverse alternatieven om te vermijden dat bij de controle een nauwe relatie ontstaat tussen accountant en controlecliënt. Dit kun je bereiken door periodiek accountants van hetzelfde kantoor te laten rouleren of een geheel nieuw accountantskantoor aan te stellen zoals de PCAOB deze week heeft voorgesteld.

In Nederland is deze discussie al opgelost doordat accountants nu elke zeven jaar intern rouleren als zij de jaarrekening controleren bij beursfondsen en andere organisaties van openbaar belang. Dit systeem is internationaal geaccepteerd en relatief nieuw in Nederland en Europa. Zo is de eerste roulatietermijn sinds de invoering nauwelijks verstreken. Opvallend dus dat Barnier en Plasterk nu al overwegen dit systeem te verlaten.

Argumenten voor het periodiek wisselen van accountantskantoor zijn vooral ingegeven vanuit het positieve effect op de zichtbare onafhankelijkheid. Het heeft echter als nadeel een afnemende controlekwaliteit door verlies van kennis, stijgende kosten en een beperking in de keuzevrijheid van ondernemingen.

Het bestaande systeem van intern rouleren van accountants voldoet aan het doel; vreemde ogen dwingen, terwijl het de negatieve bijverschijnselen van kantoorroulatie grotendeels vermijdt. Externe zichtbare onafhankelijkheid bereik je ook door de accountant met zijn eigen naam de controleverklaring te laten tekenen, wat in Nederland al wettelijk verplicht is. Het handhaven van interne roulatie geeft daarmee rust en beperkt de maatschappelijke kosten door vermijding van dubbel werk.

Deze bijdrage is ook verschenen in het FD van 8 september 2011.

Barbara Majoor is hoogleraar accountancy aan Nyenrode Business Universiteit en partner bij Deloitte.

Rik Roos is partner bij Deloitte. Hij vervult de functies van audit risk leader en national professional practice director.

1 reactie

Arnout van Kempen 9 september 2011

De titel is eigenlijk wat misleidend, want we weten helemaal niet of intern rouleren voldoet. Precies wat de auteurs zelf al aangeven, de verplichting tot intern rouleren is nog niet oud genoeg om daar serieus onderzoek naar te kunnen doen. Het zal dus geen toeval zijn dat de auteurs niet verwijzen naar relevant onderzoek. Als ik afga op wat ik in het publieke domein gelezen heb over de casus Ahold, dan kan daarover in ieder geval de indruk gevormd worden dat de interne wisseling van de accountant de aanzet was tot het zichtbaar worden van het falen van de voorgaande accountant. Maar dat is toch weer niet echt een mooi voorbeeld, aangezien het betreffende accountantskantoor zich publiekelijk nogal stevig heeft beroepen op fouten van de klant die de accountant niet toe te rekenen waren. Dus kennelijk was het zuiver toeval dat de hele affaire in beweging kwam net rond de tijd van een interne roulatie. Een casus waar externe roulatie speelde was Tulip, ik heb daar ooit over geschreven in een blog. De snelheid waarmee daar van accountant gewisseld werd was wonderlijk hoog. De indruk die je als toeschouwer had was dat Tulip niet echt fijne dingen in de jaarrekening wilde doen, en de accountant zocht die daarmee akkoord wilde gaan. Maar het blijft allemaal maar bij casuïstiek en indrukken op basis van wat publiek bekend wordt. Dat is niet zo veel dus. Wat moeten we nu? Een wetgever (Plasterk als Kamerlid, de EC) serieus nemen die eerst interne roulatie verplicht stelt, en nog voor ze heeft kunnen waarnemen of dat werkt alweer met externe roulatie komt? Of partners van een accountantskantoor die zich opwerpen als hoeders van de publieke portemonnaie, en volstrekt niet in gaan op de vraag welk (commercieel?) belang het accountantskantoor zelf heeft bij het vermijden van externe roulatie? Ik zie aan beide kanten van de discussie uitspraken zonder feitelijke onderbouwing, zonder (wetenschappelijk) onderzoek naar ervaringen, naar oorzaken en gevolgen, en vooral met het idee dat niemand het hele verhaal vertelt. Uit casuïstiek en indrukken kan je geen beleid vormen, maar het knaagt toch wat dat de casussen die breed de pers hebben gehaald waar interne of externe roulatie een rol speelden nu niet bepaald erg consistent zijn met de beweringen van welke partij in dit debat ook. Ze zijn de ene keer puur strijdig, de andere keer ondersteunen ze stellingnames in ieder geval niet. Logisch denken levert naar mijn idee nu ook niet direct duidelijke antwoorden. Bij intern rouleren vertrouwen we immers op de integriteit van de opvolgend accountant, hij heeft geen commercieel belang de klant te vertellen dat de voorganger, van hetzelfde kantoor, het allemaal fout heeft gedaan. Maar als we op de integriteit van de opvolgend accountant vertrouwen, waarom dan nog rouleren? Dan kunnen we immers ook op de integriteit van de zittend accountant vertrouwen, die, op basis van de VGC, ook zonder roulatieplicht al moet ingrijpen als hij een te grote vertrouwdheid met de klant signaleert. Kortom, intern rouleren heeft alleen zin als intern rouleren geen zin heeft. Dat heet volgens mij een bewijs uit het ongerijmde: intern rouleren heeft geen zin. Wat resteert dan? Mooi zou zijn als de toezichthouder de tijd krijgt om te zien of interne roulatie het beoogde effect heeft (nogmaals, de Ahold-casus doet vermoeden dat het geen enkel effect heeft, en als ik een poging doe het logisch te benaderen zie ik het ook niet gebeuren) om daarna in overleg tussen de lagere regelgever die inhoudelijk kennis van zaken heeft (NBA dus) en de hogere regelgever (de wetgever dus) eventueel tot aanpassing van wetgeving te komen. Maar realisme is ook wat waard. En op basis daarvan de voorspelling: - pleidooien vanuit het beroep zullen worden weggezet als preken voor eigen parochie en portemonnaie. Dit zal gevoed worden door het feit dat die pleidooien niet afdoende gesteund worden door feite, argumenten en discussie. - pleidooien vanuit de politiek zullen worden overgenomen, niet omdat daar de argumenten deugen of de feiten de meningen steunen, maar omdat de onderbuik zich prettig voelt bij een harde aanpak van die gemene accountants. Wat leven we toch in een vreemde tijd.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Intern rouleren accountants voldoet

Wat vindt u van deze opinie?

Deel dit artikel

1 reactie

Arnout van Kempen 9 september 2011

Aanmelden nieuwsbrief