Opsteker beroep: het kan dus, als de wil er maar is
Ik heb het nooit zo op de zedenpredikers en heilsoldaten die menen dat je ethiek kunt onderwijzen. Correctie: Ik geloof best dat je ethiek kunt onderwijzen, richting kunt geven aan goedgelovigen en risicoperspectief kunt bieden aan zondaars, maar dat het de maatschappij wezenlijk tegen die zondaars kan beschermen (en de zondaars tegen zichzelf), wil er bij mij niet in.
Ik ben nog sceptischer over diegenen die denken dat het vroeger allemaal beter was en dat ethiek onze voorvaderen tot betere schepsels maakte dan deze generatie.
Ik denk dat de vorige generatie, en die daarvoor en ga zo maar door, ook in de advocatuur en ons beroep, verdomd goed wisten hoe geld gemaakt kon worden uit het negotiëren van haar geprivilegeerde positie. Het was allemaal wat minder transparant, meer patriarchaal, en vooral ‘patriciërs'. Het oog wil ook wat. En we waren Heeren onder elkaar, voor elkaar, met elkaar, en soms tegen elkaar. Maar vooral ook uit dat laatste kon altijd nog goede munt worden geslagen.
Een recent artikel in de New York Times van Mark W. Everson herinnerde me daar weer aan. Een voortreffelijk verhaal met de suggestieve titel 'Lawyers and Accountants Once Put Integrity First'. (Oh ja?)
Voortreffelijk, omdat het zo goed de bewegende delen van het financieel systeem in kaart brengt, waaronder de functie van de advocatuur en de accountant. En ook omdat het wijst op het belang van het beloningsprikkelsysteem dat de uitvoering van deze belangrijke maatschappelijke functies ten goede of ten kwade kan doen keren. U vraagt, wij draaien.
Wat me nog eens de gelegenheid geeft mijn eigen mantra 'je kunt deskundigheid gebruiken of misbruiken' in beeld te brengen.
Maar vertel me niet dat deze grondregel vroeger wezenlijk anders werkte dan nu. Iedere generatie kent zijn eigen ‘nieuwe mandarijnen'.
Neen, ik houdt het liever op de stelling dat we in het algemeen wel op het juiste punt uitkomen, maar met vallen en opstaan. Dat is niet efficiënt, en zeker niet effectief, en volkomen onnodig, maar schijnt wel ons lot te zijn, ook van de advocatuur en de accountancy.
Ik troost me daarbij met de gedachte dat er toch ook weer lichtpuntjes zijn. Ook op banaal accountancyniveau: PwC komt uit met een studie over de hypotheek die nog rust op de bankbalansen. En probeert daarbij nog eerlijk te zijn ook, wat hun (bancaire) cliënten er ook over denken.
Toch een opstekertje, voor PwC en ons allen: we kunnen wel, als de wil er maar is. Daar doet geen zedenprediker iets voor of aan. En we hebben ‘m er ook niet voor nodig.
Gewoon het dubbeltje de tijd geven om te vallen. Dat is fysica, geen ethiek.
Jules Muis