Voorstellen Plasterk bieden geen oplossing
PvdA-Kamerlid Ronald Plasterk deed onlangs enkele suggesties voor hervorming van de accountantscontrole. NBA Young Profs is niet enthousiast.
Wij staan aan het begin van onze loopbaan en zullen veel te maken krijgen met wijzigingen in het accountantsberoep. Daarom puntsgewijs onze reactie op de drie hoofdpunten in de initiatiefnota van Plasterk.
1. Verplichte roulatie van accountantskantoor na uiterlijk zes jaar
Bij kritische oordeelsvorming is de vraag of de thans gehanteerde partnerroulatie niet voldoende functioneert om 'verslapping' van de kritische houding te voorkomen. Wij vragen ons af of de wisseling van kantoren echt nodig is.
Partnerroulatie binnen het kantoor helpt afdoende tegen onbewuste 'blindheid'. Kantoren hebben een intern stelsel voor kwaliteitsbeheersing waarbinnen onafhankelijke kwaliteitsbeoordeling door een speciaal daarvoor benoemde collega een plaats heeft. Dit vloeit voort uit de kwaliteitseisen van de AFM voor het verkrijgen van een vergunning voor wettelijke controles.
Is Plasterk van mening dat er moedwillig 'blindheid' kan ontstaan, dan is er iets anders aan de hand: dan schiet de integriteit van de accountant te kort. Dat is een ander aspect en een andere discussie.
Bovendien heeft kantoorroulatie gevolgen voor de kwaliteit van de controlewerkzaamheden. Met name de eerste twee jaren wordt de accountant gehinderd door een gebrek aan cliëntkennis. Verschillende Europese en Amerikaanse wetenschappelijke onderzoeken bevestigen dat frauduleuze financiële verslaggeving met name voorkomt in de eerste jaren van een controle, vooral veroorzaakt door een gebrek aan cliëntkennis.
2. Opdracht na goedkeuring door de AFM
Plasterk wil het probleem omtrent de onafhankelijkheid oplossen door de benoeming van de accountant bij grote financiële instellingen verplicht te laten goedkeuren door de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
Maar wat als zo'n accountant vervolgens onterecht een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt? En wat als een accountant/accountantskantoor wordt afgewezen door de AFM? Heeft de AFM straks voorkeur voor bepaalde accountants? Wordt hierdoor geen systeem gecreëerd dat onduidelijkheid tot gevolg kan hebben?
Daarnaast heeft de AFM feitelijk haar voorkeur al uitgesproken, via het verlenen van vergunningen. Ieder kantoor heeft al een accreditatiebeleid waarbij wordt bepaald welke accountant voldoende expertise heeft voor welke branche, verslaggevingstandaard en zo verder. Gaan we dit nu nog verder uitdiepen?
3. Strikte scheiding tussen advies en controle
Plasterk wil een strikte scheiding tussen advies- en controlewerkzaamheden. Wordt dit niet een discussie die te veel teruggrijpt op het verleden? Op dit moment is het uitvoeren van werkzaamheden waarbij sprake kan zijn van zelftoetsing namelijk al verboden, na sterke discussies hierover in eerdere jaren.
Voor wat betreft de wel toegestane advieswerkzaamheden geldt dat het voor ondernemingen vaak voordeliger is om aan controle-gerelateerde werkzaamheden te laten uitvoeren door de accountant die ook de jaarrekening controleert. Deze kent het bedrijf immers al en heeft daarmee een voorsprong op zijn collega-accountants.
Verder zien wij dat in de praktijk veel ondernemingen accountantsorganisatie A als controlerend accountant hebben en accountantsorganisatie B voor adviesopdrachten. De bewijslast, de internationalisering, de toename en de tegenstellingen in wet- en regelgeving hebben ertoe geleid dat ondernemingen niet meer zonder specialist kunnen die de 'boeken' voorbereidt op de accountantscontrole. Wet- en regelgeving wijzigen zo snel dat de onderneming dit onmogelijk kan bijhouden.
De discussie zou daarom moeten worden gevoerd over waar de grens ligt voor het aanvaarden van adviesopdrachten. Welke werkzaamheden mag de controlerend accountant wel uitvoeren en welke niet? Wij denken dat de besluiten hierover duidelijker naar buiten de beroepsgroep moet worden gecommuniceerd.
De initiatiefnota van Plasterk somt randvoorwaarden op, waarbinnen de uitoefening van het accountantsberoep dient plaats te vinden. Nog meer toezicht en nog meer wet- en regelgeving. Wie gaat dat betalen? En hebben meer regels wel het gewenste effect?
De NBA Young Profs pleiten voor verbetering van de kwaliteit van de accountantscontroles en herstel van het vertrouwen van het maatschappelijk verkeer in de accountancy.
Het maatschappelijk verkeer ziet accountants nu worstelen met elkaar en met de regels, als een loodgieter waarbij thuis de kraan stuk is. Als wij elkaar niet vertrouwen, hoe kunnen we dat vertrouwen dan wel van het maatschappelijk verkeer verwachten?
NBA Young Profs