Chinese muren AFM: waarom makkelijk als het moeilijk kan?
Waarom zou je het makkelijk doen als het ook moeilijk kan? Dat is de kern van de discussies aan de voet van de Chinese AFM-muren, deze week.
Eerst namen we kennis van het rapport van de onderzoekers van Tilburg dat de opzet en aansturing van het AFM-toezicht becommentarieert, en in wezen de zegen geeft - dat is ons Zuiderlingen best toevertrouwd - aan de bestaande ‘kunstconstructie' van het (door 'Chinese muren') scheiden der institutionele geesten op essentialia van het AFM-mandaat.
Dit geënt op de vrees voor te losse AFM-handjes en met als wetenschappelijke conclusie dat daarom de rechter AFM-hand best mag vergeten - of eigenlijk nog beter: nooit te weten mag komen - wat de linker AFM-hand doet.
Zo lust ik er nog wel een paar.
Vervolgens zien we onze NBA-voorzitter de kern van die Tilburgse conclusies met wijwater besprenkelen. Hij herinnert ons aan de historische beweegredenen van deze constructie en de incidentele professionele kwetsbaarheid van de mens, zelfs de AFM-Mensch. "Vanwege deze laatste reden is het NIVRA altijd tegen het doorbreken van de Chinese Walls geweest. Wij waren met name bang voor fishing expeditions in accountantsdossiers."
Maar er mogen van hem best wat nadere afspraken worden gemaakt die het bij wijze van uitzondering mogelijk maken over het Chinese muurtje heen te kijken; een soort van inter-institutionele, incident-gedreven biecht.
Beide gezichtspunten zijn onmiskenbaar geworteld in een diepe zorg over de professionele integriteit en het wantrouwen dat het toezichtorgaan AMF wel eens te gemakkelijk zou kunnen overgaan tot het één plus één optellen van haar institutionele bevindingen.
Dat zou inderdaad wel eens maatschappelijk desastreus kunnen zijn. Maar daarmee wordt dus goed bevonden dat de uitzondering de regel zal blijven bepalen, en niet omgekeerd. Zo wint een wollige en dure regel-gedreven constructie het van een principe-gedreven benadering die uitgaat van de integriteit en gezond verstand van onze toezichthouders.
Misschien dat hier nog een dikke maatschappelijke kosten/baten studie in zit voor de Universiteit van Maastricht, over de vraag of deze omdraaiing van fundamentele uitgangspunten in het bouwen van onze instellingen niet overal doorgevoerd zou kunnen worden. Met als vervolgvraag: als je ze op essentialia toch niet kunt vertrouwen, kun je ze dan beter niet helemaal opheffen?
Zo'n wetenschappelijke bevestiging van mijn favoriete hypothese 'beter geen poortwachters dan (bij voorbaat al) dysfunctionele poortwachters' zou kunnen leiden tot aanzienlijke kostenbesparingen en versterking van het vertrouwen in de financiële markten.
Chinese - en andere - muren werken naar twee kanten: ze houden dingen binnen, ze houden dingen buiten. In het spel van toezicht binnen een mondiale en sterk geïntegreerde economie, met bijbehorende informatiestromen, betekent dit dat als je zonder muren kunt, dat altijd beter is. Chinese muren maken een lachertje van de 'eenheid van leiding'-conceptie.
Dat draait de bewijslast om voor diegenen die deze wegversperringen wil handhaven.
Gebrek aan vertrouwen in de werking van instellingen die we eindverantwoordelijkheid geven in het signaleren van systeemgedreven risico's, is geen fundament waarop je kunt bouwen; ook geen Chinese muren.
Zolang die muren niet zijn geslecht, is iedere verwijzing naar een Nederlands 'twin peaks'-toezichtmodel misleidend. Als we de DNB met haar eigen Chinese muren daar bij optellen lijkt het eerder op het Rotsgebergte.
Dit is een belangrijk debat, voor belastingbetalers die waar voor hun geld willen.
Jules Muis