Politiek zoekt oplossingen
Dezer dagen heeft Ronald Plasterk (PvdA) de pers gehaald met een standpunt over aanscherping van de regelgeving ten aanzien van accountants. Aanleiding was het gesprek dat de Tweede Kamer op 21 januari 2011 voerde met Steven Maijoor van de AFM.
Maijoor legde de nadruk op mogelijkheden voor kwaliteitsverbetering van accountantscontrole binnen de bestaande regels, maar de PvdA is er voorstander van om de regels te wijzigen. In het bijzonder noemde Plasterk als voor de hand liggende wijziging het weghalen van het opdrachtgeverschap voor de accountantscontrole bij de gecontroleerde.
Een suggestie die, zoals bekend, ook op het verlanglijstje van de Europese Commissie staat. De controleur behoort niet te worden aangesteld door degene die hij controleert, dat is nergens zo, aldus Plasterk. Kijk maar naar de Keuringsdienst van Waren of de schoolinspectie, dus het is niet zo'n gekke gedachte om dat ook hier uit elkaar te halen.
Het gesprek van 21 januari 2011 was een vervolg op het informele overleg tussen de NBA, AFM en een vertegenwoordiging van de Tweede Kamer in oktober 2010. Daarin kritiseerde Elly Blanksma (CDA) de weinig constructieve houding van de accountants. De Kamerleden communiceerden een 'sense of urgency' die zij misten bij de vertegenwoordigers van onze beroepsgroep.
De politiek is op zoek naar oplossingen om het geschonden vertrouwen van de burger en belastingbetaler in het functioneren van financiële instellingen te herstellen. En daarbij komt de positie van de accountant, als 'schakel in de toezichtsketen' (Plasterk), onvermijdelijk aan de orde.
Het gaat de politiek om aantoonbare objectiviteit, dat wil zeggen zichtbaar voor de burger die wordt bediend door de politiek. Dat is iets anders dan zichtbaar voor de AFM, want de AFM kan in de dossiers kijken, de burger niet.
Daarom grijpt de politiek naar maatregelen die ingrijpen in de structuur. Want zolang de accountant wordt benoemd en betaald door de gecontroleerde onderneming, is het onbegonnen werk om de burger uit te leggen dat accountantscontrole een effectieve schakel in het toezicht is. Dat verklaart denk ik het verschil in appreciatie van de situatie tussen de politiek en de AFM.
De politiek legt zo het criterium van zichtbaarheid over de discussies over onafhankelijkheid (tussen vakgenoten), professioneel-kritische houding (toezichthouders) en relevantie (De Wit) heen: ‘zolang de afstand tussen accountants en gecontroleerde niet groter wordt, zullen we de burger niet kunnen overtuigen'. Het toezicht door de AFM verandert daar blijkbaar niets aan.
Het is de moeite waard hierbij op te merken dat Plasterk de prioriteit nadrukkelijk legt bij accountants van financiële instellingen. Niet verwonderlijk, want de aanleiding ligt bij de kredietcrisis en de gevolgen daarvan voor de burger. Ook de Europese Commissie denkt vanuit dat kader.
Dat de Nederlandse politiek deze beperking tot financiële instellingen nu aanbrengt, kan ook zijn ingegeven door de wens van de Kamer om snel tot maatregelen te komen.
Als ik mij niet vergis, tekenen zich hier de contouren af van een politiek compromis. De NBA loopt met zijn Plan van Aanpak achter de politieke feiten aan.