Opinie 08 november 2011

Risico’s in de samenstelpraktijk

Als je de moeite neemt om in COS4410 (Opdrachten tot samenstellen) met ctrl+f te zoeken op het woord 'risico', zul je ontdekken dat dat woord niet voorkomt. Desondanks bieden diverse organisaties cursussen aan onder de naam ‘efficiënt en risicogericht samenstellen'.

Met de vereenvoudiging van de regelgeving in het achterhoofd, zou risicogericht wel eens een verzwaring kunnen inhouden. Waar komt de term ‘risico' in de samenstelpraktijk dan vandaan? Ik heb geen flauw idee. Wel heb ik geconstateerd dat toetsingen van pure samenstelkantoren regelmatig worden uitgevoerd door collega's met een overwegend controleachtergrond.

Zo heb ik meegemaakt dat toetsers beweren dat in het samensteldossier een risicoanalyse behoorde te zitten. Ongetwijfeld zal het niet precies zo gezegd zijn; de waarheid ligt in het midden. Echter de samenstelaccountant heeft het zo opgevat.

Zo ontstaat er voeding voor een nog scherper onderscheid tussen samenstellers en controleurs. En mogelijk ook ongebrip.

Ik ben van mening dat zo'n onderscheid wel te rechtvaardigen is. Voor beide disciplines geldt immers dat ze wezenlijk anders zijn en dat je je er alleen in kunt bekwamen als je er een groot deel van je tijd mee bezig bent. Het zou in dat kader dan dus aan te bevelen zijn om ook het toezicht en de toetsingen te laten uitvoeren door specialisten op beide disciplines. Geen dubbelrollen dus.

Terug naar de risico's in de samenstelpraktijk. Een risicoanalyse in de zin van COS315 (Kennis van de klant en identificatierisico's) is voor de samenstelopdracht natuurlijk niet nodig. Toch is het voor een samenstelopdracht wel degelijk zinvol om na te gaan waar de kans en impact het grootst zijn dat er iets fout gaat bij de betreffende samenstelklant.

In het kader van de samenstelopdracht spreek ik dan liever niet over risico's maar over aandachtspunten. Risico is een controleterm. Aandachtspunten een samenstelterm. Het betekent dat je extra aandacht geeft aan die punten waar het mogelijk niet goed kan gaan in de samenstelopdracht.

Naast het woord 'risico', doen wel meer controlebegrippen hun intrede in de samenstelpraktijk. Wat te denken van het begrip ‘materieel belang'? Ctrl+f levert op dat dit begrip wél in COS 4410 staat; vier keer maar liefst.

De praktijk leert dat menig samensteller hier vlug over heen stapt. In menig samensteldossier kom je bijvoorbeeld correcties van € 2,98 tegen in de algemene kosten. Materieel belang niet aan de orde zou je zeggen. Dat lijkt mij niet juist. Wat dan wel?

Materieel belang hoeft in de samenstelpraktijk niet te worden gebruikt vóórafgaand aan de werkzaamheden (zoals in de controlepraktijk), maar alleen achteraf. Vaststellen of het financieel overzicht vrij lijkt te zijn van afwijkingen van materieel belang.  Geen materialiteitsberekening, maar gezond verstand. En... wel rekening houden met een ondergrens voor correcties die je doorvoert in de samengestelde jaarrekening, efficiënt dus.

Samenstellen en controleren zijn en blijven echt twee verschillende disciplines, die beide de aandacht verdienen van deskundigen op dat vlak. Rest ons alleen nog een oplossing te vinden voor de toetsers met dubbele bagage.