Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home > Opinie > 2011 > 11 > Controleverschillen
NBA

Controleverschillen

Leestijd van ongeveer 2 minuten 6 reacties

Op de Accountantsdag heeft prof. Leen Paape van Nyenrode Business Universiteit de belangrijkste resultaten van het onderzoek 'The impact of the public audit' gepresenteerd. Een onafhankelijk onderzoek door een niet aan een (big four-)kantoor verbonden onderzoeker op initiatief maar niet op kosten van de NBA.

Een onderzoek dat heeft getracht een tipje van de sluier op te lichten ten aanzien van wat er voor het afgeven van de controleverklaring allemaal gebeurt tussen accountant en de gecontroleerde onderneming. Een uniek onderzoek want er is met medewerking van zes accountantsorganisaties gebruikgemaakt van de controledossiers van bijna 150 grote ondernemingen waarbij de geheimhouding volledig is gewaarborgd. 

Het positieve nieuws is dat dit onderzoek een aantal duidelijke en wetenschappelijk onderbouwde uitkomsten heeft opgeleverd. Accountantscontrole en de accountant hebben impact, maar is het genoeg? 

Nu zult u wellicht verwachten dat ik de positieve uitkomsten van dit onderzoek in deze column zal gaan belichten, zoals dat in 56 procent van de gevallen de jaarrekening van een beursfonds onder druk van de accountant wordt aangepast, dat in 77 procnt van de gevallen de accountant aandringt op aanpassing van de toelichting hetgeen in 95 procent wordt gehonoreerd, of dat een langjarige relatie juist een positieve invloed heeft in plaats van de door voorstanders van firmarotatie gepercipieerde negatieve invloed. Er gaat toch veel goed. 

Dat is zo, maar er valt vooral nog het één en ander te verbeteren. Bijvoorbeeld het al dan niet verwerken van controleverschillen. Want mijn afdronk van dit onderzoek is dat er nog de nodige stappen te zetten zijn. Vaak worden belangrijke en onbelangrijke controleverschillen (lees: bekende fouten) niet verwerkt. Van de belangrijke controleverschillen wordt 68 procent verwerkt en van de overige verschillen slechts 25 procent. Daar zullen ongetwijfeld allerlei verklaringen voor zijn. Maar toch heb ik het gevoel dat de accountant blijkbaar te vaak niet doorduwt onder het mom van materialiteit, of waar het bestuur en/of audit commissie het niet nodig vindt om bekende fouten in de jaarrekening te corrigeren. En die positieve correlatie met betrekking tot overige dienstverlening zint mij, eerlijk gezegd, helemaal niet. 

Ik ben dus teleurgesteld over deze uitkomsten van dit onderzoek. Het is anno 2011 niet goed genoeg. 

Nu hebben we ten aanzien van de combinatie controle en advies al aangegeven dat wij voorstander zijn van meer strikte regelgeving en de uitkomsten van dit onderzoek sterken mij in die overtuiging. Naar mijn mening moet de best practice dat alle bekende controleverschillen dienen te worden verwerkt in de concept jaarrekening nieuw leven te worden ingeblazen. Hiervoor zijn volgens mij geen nieuwe regels nodig maar wel een verandering van gedrag zowel van accountant als van onderneming. Bekende fouten moeten gewoon in een jaarrekening worden verwerkt, niet meer en niet minder. 

Deze uitkomst moet een aansporing zijn voor accountantsorganisaties om in de controles van de jaarrekening 2011 dit punt veel zwaarder aan te zetten en hier indringender met besturen en audit commissies over te spreken. Dan doen we dit onderzoek in 2012 opnieuw om te bezien of er voortgang is gemaakt. 

Kortom, ik verwacht meer van u. 

Ruud Dekkers

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Ruud Dekkers is partner bij PricewaterhouseCoopers Accountants NV. Dekkers was van 2010 tot en met 2012 voorzitter van het NIVRA.

Gerelateerd

6 reacties

Robert Flinterman

In dit onderzoek wordt ook aangegeven dat acht onderzochte jaarrekeningen geen goedkeurende verklaring hebben gehad. Niet aangegeven is wat de samenhang is tussen deze jaarrekeningen/niet goedkeurende verklaringen en de niet gecorrigeerde controleverschillen. Om die reden kom ik niet rap tot stellige mededelingen over 'rechte ruggen'.

Harry Mock RA

Het zou buitengewoon interessant zijn om de gevonden resultaten te verbijzonderen naar de accountantskantoren. Natuurlijk anoniem, maar zouden de resultaten gelijkelijk verdeeld zijn over de kantoren ?

Matthijs Pool

Gisteren bij de presentatie van de onderzoeksresultaten geweest. Interessante uitkomsten. Over de verwerking van afwijkingen van materieel belang is de COS volkomen duidelijk. Er wordt schande van gesproken en als buitenstaander is het gemakkelijk die mening te delen. Gelukkig geeft Ronald een klein inkijkje van hoe het toch vaak zover komt dat materiële afwijkingen niet worden gecorrigeerd. Ik vraag me echter af wat betrokken accountants (die meewerkten aan het onderzoek) nu zelf van deze uitkomsten vinden. Ze geven klaarblijkelijk vrijwillig en zonder schroom toe dat ze afwijkingen van materieel belang niet corrigeren; anders had dit niet uit het onderzoek naar voren kunnen komen. Misschien wat kort door de bocht hoor: maar zijn ze nou zo dom, of doen ze nou gewoon dom? Uit de presentatie gisteren bleek dat er circa 400 verzoeken om mee te werken waren verstuurd. De respons was 35%, wat in onderzoekstermen redelijk hoog is blijkbaar. Je vraagt je dan nu af of er respondenten waren die halverwege de vragenlijst inzagen dat ze wel erg dom bezig waren om afwijkingen van materieel belang niet te corrigeren. En die hebben vervolgens gewoon niet meer verder meegewerkt. Ander punt is dat het overgrote deel van de in het onderzoek meegenomen dossiers intern bij de accountantsorganisatie aan een zogenaamde OKB zullen zijn onderworpen. Je vraagt je dan nu ook af wat de waarde van die 'borgingsmaatregel' is geweest als er afwijkingen van materieel belang in de jaarrekening blijven zitten. Of geven we hier een verkeerde interpretatie van de term uit het onderzoek "een belangrijk controleverschil"?

Arnout van Kempen

Via de mail kreeg ik een vraag over de onderliggende regelgeving. Om anderen die wellicht met dezelfde vraag zitten wat zoekwerk te besparen, met accenten door mezelf aangebracht: NV COS, standaard 450. 8. De accountant dient ALLE afwijkingen die tijdens de controle zijn verzameld tijdig te communiceren aan het juiste managementniveau, tenzij dit is verboden op grond van wet- of regelgeving. De accountant DIENT het management te verzoeken deze afwijkingen te corrigeren. 9. Indien het management weigert om SOMMIGE OF ALLE door de accountant gecommuniceerde afwijkingen te corrigeren, dient de accountant inzicht te verwerven in de redenen van het management voor het niet maken van de correcties en dient hij met dat inzicht rekening te houden bij het evalueren of de financiële overzichten als geheel geen afwijking van materieel belang bevatten. 12. De accountant dient aan degenen belast met governance niet-gecorrigeerde afwijkingen alsmede de invloed dat deze, afzonderlijk of geaggregeerd, kunnen hebben op het oordeel in de controleverklaring te communiceren, tenzij dit is verboden op grond van wet- of regelgeving5. De communicatie van de accountant dient afwijkingen die van materieel belang zijn individueel te onderkennen. De accountant dient te verzoeken om de niet-gecorrigeerde afwijkingen te corrigeren. 14. De accountant dient bij het management en, waar dit passend is, bij degenen belast met governance om een schriftelijke bevestiging te verzoeken of zij menen dat de invloeden van niet-gecorrigeerde afwijkingen, afzonderlijk of geaggregeerd, niet van materieel belang zijn voor de financiële overzichten als geheel. Een samenvatting van deze items dient te worden opgenomen in of toegevoegd aan de schriftelijke bevestiging. Kortom: de accountant MOET het management verzoeken alle afwijkingen te corrigeren, MOET zonodig bij een RvC hetzelfde verzoek neerleggen, MOET bedenken wat het betekent als een management dat weigert, en MOET het management vragen haar interpretatie bij resterende afwijkingen te geven. De accountant kan dus niet volstaan met een lijstje afwijkingen dat door het management voor akkoord wordt getekend en toegevoegd aan de LOR. De accountant kan dus niet volstaan met de constatering dat de cumulatieve afwijking onder de materialiteitsgrens blijft.

Ronald Bobbe

Ook op de voorpagina van het FD wordt aandacht besteed aan deze uitkomsten, en de reactie van de NBA. Allereerst een groot compliment voor Leen Paape en zijn team, die belangrijk onderzoek hebben verricht. Tevens een knappe timing, want niet alleen belangrijk voor het jaarlijkse 'feestje' de Accountantsdag, maar meer nog zeer goed passend in de huidige discussie; zie EU/Barnier en AFM/Tweede Kamer/Plasterk etc. Deze uitkomsten zullen in de politiek ook weer brede aandacht krijgen. Ik heb nog geen tijd gehad om het hele onderzoek te bekijken, maar het beeld past helemaal bij de praktijk van grote audits. De interne cijfers zijn al klaar en besproken met RvC en Audit Comm (AC). De CFO en zijn team hebben zich achter die cijfers geschaard, en de interne politieke belangen binnen een OOB doet de rest.... "Wat nou controleverschillen...?", zegt dan de CFO tegen de partner van de Big4. Dit zijn mijn cijfers, en als ik correcties moet gaan melden dan ga ik af bij de commissarissen. Die zal dus druk uitoefenen op de accountant om zoveel mogelijk verschillen maar door te schuiven naar volgend jaar; "dan poetsen we dat wel weg via de voorzieningen". Een oplossing? Is moeilijk, en ligt op meerdere vlakken. Vooral "de rechte rug" en een sterkere onafhankelijkheid, dus striktere scheiding van controle en advies. Als we aan die twee punten eens veel aandacht geven, dan kan er over 2 à 3 jaar wellicht vooruitgang te constateren zijn.

Arnout van Kempen

Een technisch detailvraagje, zonder het onderzoek gelezen te hebben: wat is een "belangrijk controleverschil" als het geen afwijking van materieel belang is? Kennelijk kan een dergelijk belangrijk controleverschil ongecorrigeerd blijven met een argment da "materialiteit" als kernwoord heeft. Maar dat kan alleen als een belangrijk controleverschil nie materieel is. Overigens wellicht om overcompleet te zijn: niet alleen de voorzitter van het NIVRA verwacht meer, de NV COS verwacht ook meer. Het aardige van wetenschappelijk onderzoek met volledige geheimhouding is natuurlijk dat je informatie krijgt die anders niet beschikbaar zou zijn, maar het nadeel (los van het wetenschappelijke bezwaar dat toetsing door de peers wat lastig kan worden) in dit geval is ook dat het NIVRA niet veel meer kan doen dan via de voorzitter teleurstelling uitspreken. Een tuchtklacht door diezelfde voorzitter, bijvoorbeeld, zal wat moeilijk zijn. Toch lijkt me dat de beroepsorganisaties, NIVRA, of zo men wil NBA, langzaamaan moet zoeken naar wegen die net iets verder gaan dan het uiten van teleurstelling. Alleen maar tuchtklachten over PE-punten blijft toch een wat tandeloze indruk geven. Nu is gebrek aan daadkracht of doorpakvermogen (leg dat maar eens in wordfeud!) de huidige voorzitter in ieder geval niet te verwijten naar mijn idee, maar ik ben in dit geval toch heel nieuwsgierig waar dat doorpakken concreet uit gaat bestaan. De feiten liggen immers nu hard op tafel. Als 32% van de "belangrijke" en 75% van de overige controleverschillen niet wordt gecorrigeerd, en je met een beetje accountantstheorie in je bagage wéét dat het aantal werkelijke afwijkingen bij een risicogerichte aanpak duidelijk hoger zal liggen dan het aantal gevonden controleverschillen, dan lijkt me dat je als beroep een prestatiekloof ziet, en geen verwachtingskloof.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum