Politieke discussie over accountants gaat aan doel voorbij
Het is moeilijk de vinger te leggen op de context van de huidige politieke discussie over de rol van de accountant en de voorgestelde maatregelen. Dit met name omdat de initiatiefnota van de PvdA-Kamerlid Ronald Plasterk de titel draagt 'De accountancy na de crisis'.
Dennis Vink
De discussie die momenteel wordt gevoerd, is zonder enige twijfel een gezond debat om het accountantsberoep te verbeteren. Wat mij echter verbaast, is dat de huidige richting weinig raakvlakken heeft met het vraagstuk over het verkrijgen van stabiliteit in de financiële markten, onder meer aangezet door het International Monetary Fund en de SEC in de periode na de crisis.
Accountantsorganisaties zouden er naar mijn mening goed aan doen om in het kader van 'De accountancy na de crisis' het politiek debat meer inhoud te geven op het vlak van financiële verslaggeving en de ontwikkelingen op het gebied van het meten van de kredietwaardigheid van effecten.
Zo wordt er politiek gediscussieerd over verschillende onderwerpen variërend van de scheiding van boekencontrole en overige diensten tot de rol van financiële toezichthouders bij het uitoefening van het accountantsberoep.
Wat opvalt, is dat deze onderwerpen min of meer worden gekoppeld aan de veronderstelling dat de accountant in de financiële crisis onvoldoende heeft gefunctioneerd. Om de initiatiefnota van Plasterk als voorbeeld te nemen: "Ergens in die keten zit ook de accountant, die boeken goedkeurt waarvan je je achteraf kunt afvragen of ze zonder slag of stoot goedgekeurd hadden moeten worden."
Dit impliceert een wijzende vinger naar de accountant, die gedurende de financiële crisis beter in staat had moeten zijn om de werkelijke risico's in te schatten alvorens een goedkeurende verklaring af te geven. Als dat inderdaad het geval is, dan is het naïef te veronderstellen dat de bovengenoemde discussies en daaruit voortvloeiende maatregelen afdoende zijn om te komen tot een oplossing waarbij accountants beter in staat worden gesteld de risico's in te schatten.
De discussie zal naar mijn mening moeten worden uitgebreid met het verbeteren van mark-to-market accounting (fair value) waarbij de waarde van effecten minder afhankelijk wordt gemaakt van de schommelingen in de financiële markten, met name bij liquiditeitsproblemen (zie ook deze SEC-studie naar mark-to-market accounting van december 2008).
In dit perspectief zal ook kritisch moeten worden gekeken naar de afhankelijkheid van de accountant van kredietbeoordelingen afgegeven door kredietbeoordelende instanties. Dit bijvoorbeeld in het geval dat kredietbeoordelingen worden gebruikt bij het vaststellen het eigen vermogen dat een financiële instelling als bufferkapitaal aan moet houden.
In dit verband is een aantal interessante ontwikkelingen gaande op het gebied van money market funds, waarbij men de kredietwaardigheid van het fonds minder afhankelijk maakt van kredietbeoordelingen, maar meer baseert op het inzicht van het bestuur dat is aangesteld om het fonds te beheren (zie SEC Proposes Rule Amendments to Remove Credit Rating References in Investment Company Act Rules and Forms, gepubliceerd in maart 2011).
De financiële crisis heeft ons geleerd dat als wij het hebben over de betrouwbaarheid van de controle door de accountant, mark-to-market (fair-value) accounting en het gebruik van kredietbeoordelingen van kredietbeoordelende instanties door accountants de essentiële onderwerpen zijn.
De discussie over een scheiding tussen de adviespraktijk en de controlepraktijk is belangrijk, maar gaat het doel van het verkrijgen van stabiliteit in financiële markten voorbij.
Dr. Dennis Vink is director Center for Finance en als associate professor of finance verbonden aan Nyenrode Business Universiteit.