Opinie 05 oktober 2011

Joint audit (1)

Barnier lijkt vast te houden aan de invoering van joint audits. Weliswaar voor een beperkt controlesegment, maar toch. De reacties op zijn verhaal zijn niet uit alle hoeken positief. Zie bijvoorbeeld de reacties van PwC en Ernst & Young in recent gepubliceerde verslagen.

Wat betreft die verslagen is het verheugend dat Ernst & Young na enige tijd afwezig te zijn geweest weer een comeback heeft gemaakt. En ook is het verheugend dat beide organisaties - net als Deloitte onlangs - een stap vooruit hebben gemaakt in de verslaggeving. KPMG kan (en zal naar mijn verwachting) daarbij niet achterblijven.

Dat wil niet zeggen dat ik geen (positief-)kritische opmerkingen en suggesties ter verbetering heb, maar laat ik het daar nu eens niet over hebben. Waar dan wel over? De reacties op het specifieke onderwerp joint audits, onder meer in de genoemde verslagen.

PwC stelt in het transparantieverslag het volgende: 'Het idee hierbij is dat als twee accountantsorganisaties de verklaring tekenen, zij elkaar scherp houden en dus de kwaliteit van de controle verbetert. Deze redenering is aantrekkelijk, maar gaat voorbij aan de toegenomen complexiteit van het controleproces. Ook is het niet zeker dat dit model op internationale schaal geaccepteerd wordt. Bovendien is de stelling dat joint audits leiden tot een hogere kwaliteit op geen enkele wijze bewezen. Uiteindelijk is het onduidelijk welk probleem opgelost wordt door joint audits. In het Verenigd Koninkrijk is het concept van joint audits ter sprake gebracht om de kleinere kantoren een kans te geven ervaring op te doen en zo de afhankelijkheid van de zogenaamde Big 4 te verkleinen. Op zich is dit een charmante gedachtegang. Tegelijkertijd moeten we oppassen om het getal ‘4' voor een volledig geglobaliseerde industrie als een te klein aantal te beschouwen. Immers de kosten van een internationaal netwerk zijn enorm en de vraag is in hoeverre vanuit een economisch en kwaliteitsgericht perspectief vijf aanbieders beter zijn.'

Ernst & Young toont zich ook niet bijster gelukkig met de joint audit en andere voorstellen: 'The EU‘s Green Paper also contains a number of far-reaching proposals to further strengthen auditors independence and increase choice in the audit market, including joint audits and ways to break up the Big 4. As stated in our Global response to this consultation, we encouraged the European Commission to make audit quality the benchmark against which all proposed approaches are assessed. We firmly believe that some of the proposals currently being debated will not have a positive effect on audit quality.'

In de reacties op het voorstel van de joint audits stellen diverse partijen ook dat de kosten erdoor zullen of kunnen stijgen en dat wetenschappelijk bewijs ontbreekt dat aantoont dat de auditkwaliteit erdoor wordt verhoogd.

Noch de reacties van de grote kantoren, noch die van anderen, noch het (beperkte) wetenschappelijk onderzoek gaan in op het punt waar het Barnier primair omgaat: het verder openbreken van de markt. Het inbreken op de marktmacht van de ‘grote vier'. Dát is duidelijk het probleem dat Barnier wil oplossen.

In diens eigen woorden: 'This will provide the opportunities for the smaller firms to get exposure, demonstrate their capability and build reputation over time so that they become real competitors to the current biggest audit firms both in size and in expertise. Joint audits would contribute to higher audit quality through complementary and combined expertise, applying the four eyes principle at all stages of the audit and also increase capacity at the top end of the large PIE market.'

Auditkwaliteit verliest Barnier niet uit het oog, zij het dat het hier niet zijn primaire uitgangspunt is. Waarom zou die kwaliteit niet beter kunnen worden door toepassing van het 'vier-ogen-principe'? Ik ben er tijdens mijn opleiding mee doodgegooid. Waarom zou dat principe dat accountants goed vinden voor anderen, niet goed voor henzelf kunnen zijn? Waarom zou dat geen kwaliteitsimpuls kunnen betekenen?

En die kosten? Gaan die wel omhoog? Is het tarief van de second-tier firma's niet fors lager dan dat van de 'grote vier'? Zal door meer concurrentie geen tariefsverlaging mogelijk zijn? Dat dat ten koste gaat van het partnersalaris, zal Barnier, klanten en de belastingbetaler niet per se deren.

Het zijn allemaal vraagtekens. Ik geef de antwoorden niet. Ik heb ze ook niet en tref ze ook niet aan in wetenschappelijk onderzoek dat het hart raakt van waar het Barnier om gaat. Over dat onderzoek een volgende keer meer.