Het beroep in 2011
2010 heeft mijn verwachtingen in negatieve zin overtroffen. Het accountantsberoep is veel in het nieuws geweest en helaas veelal als mikpunt van kritiek. Mijn oproep van vorig jaar dat accountants meer verantwoordelijkheid moesten nemen bleek achteraf zeer actueel.
Als beroepsorganisatie hebben we stevig aan de weg getimmerd. Het begon met diverse oproepen om meer aandacht te besteden aan professionele scepsis en de juiste tone at the top, we deden een onderzoek naar hoe transparant de transparantieverslagen van de OOB-kantoren nu eigenlijk waren, we publiceerden twee publieke management letters over de verzekerings- en de zorg (care) sector, en in de loop van november 2010 publiceerden wij ons plan van aanpak. En uiteraard zijn we aan de slag gegaan met de fusie leidend tot een NBA-bureau, zijn we partner bij de Sijthoffprijs geworden, hebben we een succesvolle maatschappelijk-debatserie gedraaid, inclusief de best bezochte Accountantsdag ooit en hebben wij ons stevig in de pers gemanifesteerd, zeker op die momenten dat het beroep publiekelijk werd aangesproken.
De vraag die zich dan aan het eind van het jaar voordoet is of het genoeg was. Ik denk dat het niet aan mij is om die vraag te beantwoorden, maar we zijn er in ieder geval wel heel druk mee geweest. De volgende vraag is wat 2011 voor ons beroep gaat brengen en wat we kunnen en moeten doen om het vertrouwen terug te winnen.
Volgens mij wordt 2011 een jaar van keuzes maken. Trekken wij ons de kritiek aan, ook al zijn we het daar niet altijd mee eens, en doen wij daar ook zichtbaar wat mee, of blijven we stil zitten totdat het scheren over is?
Ik kies voor het eerste. Dus u mag van uw beroepsorganisatie verwachten dat wij het plan van aanpak onverkort en met kracht uitvoeren, dat wij doorgaan met ons actief te mengen in het maatschappelijk en politiek debat en dat wij collega's die het niet zo nauw met de regels nemen actief blijven aanpakken.
De agenda voor 2011 ligt dan ook in het verlengde van die van 2010. Het begint met verantwoordelijkheid nemen en dat geldt niet alleen voor de beroepsorganisatie maar voor ons allemaal. Want waar de beroepsorganisatie veel in het nieuws is geweest, bleven de kantoren over het algemeen stil.
Tegelijkertijd moet het kwaliteitsprobleem echt actief worden aangepakt en moet hier ook open en transparant over worden gecommuniceerd. Ten slotte kan alleen een beroep dat zijn werk goed doet rekenen op vertrouwen en daarmee relevant blijven. Relevantie waar overigens, zo blijkt uit de vele gesprekken die ik het afgelopen jaar met stakeholders mocht voeren, nadrukkelijk behoefte aan is. Relevantie die, zo blijkt eveneens uit deze gesprekken, ook meer inhoudt dan alleen de controle van de jaarrekening als we het over het openbare beroep hebben. Er is een duidelijke behoefte aan een bredere invulling van de functie die openbare- maar ook interne- en overheidsaccountants hebben. Die poortwachtersfunctie gaat verder dan alleen kijken of de regels zijn toegepast. Men wil dat we onze bewakende en signalerende rol breed en zonder terughoudendheid invullen. Dit geldt overigens ook nadrukkelijk in het midden- en kleinbedrijf, als je denkt aan SBR en Horizontaal Toezicht.
Voor de beroepsorganisatie zal 2011 voor een belangrijk deel in het teken staan van het uitvoeren van het plan van aanpak. Dit betekent niet alleen - na een zorgvuldig traject - het aanpassen van een aantal beroepsregels, maar tevens een actieve discussie met het maatschappelijk verkeer om de genoemde poortwachtersfunctie beter in te vullen en te borgen.
Mijns inziens zal dit echter niet voldoende zijn. Het is van groot belang dat alle leden zich de vraag stellen of de wijze waarop zij invulling geven aan hun functioneren past in de huidige tijdsgeest en voldoet aan de maatschappelijke behoefte. Zoals gezegd, dit geldt wat mij betreft voor alle leden in alle sectoren van de economie en niet alleen voor de openbare accountants. Tegelijkertijd moeten de kantoren bereid zijn om transparanter te zijn over hun functioneren. Als wij laten zien dat we de luiken openzetten, bereid zijn te luisteren naar de signalen en vervolgens hiermee wat te doen, zal 2011 een goed jaar voor het beroep worden.
Ik wens u al het goede in het nieuwe jaar.