Sluipende machtsgreep cfo is wangedrocht
Fileer de cfo. Zo'n gedachte komt spontaan op als je tijdens het nieuwe haringenseizoen weer eens in Nederland bent voor drie bijeenkomsten over de internationale financiële architectuur. 'Corporate governance' is één module binnen die architectuur en de vraag hoe de financiële poortwachters daarin zwaluwstaarten met bedrijfsleiding, commissarissen, externe accountant et cetera weer een submodule.
Over de openbare accountant is in dat verband op de site al meer dan genoeg gezegd, alhoewel het laatste woord nog gesproken moet worden. Dat kan eigenlijk pas als ook het eerste woord gesproken wordt en daar wachten we nog op. We kennen wat losse flodders dat we het een volgende keer beter moeten doen, maar een echte 'catharsis' heb ik nog niet gelezen, gehoord of gezien.
Toch is dat wel een voorwaarde voor herstel van het vertrouwen in de maatschappelijke bijdrage van het beroep. Is de openbare accountant nu principegedreven of regelgedreven? Gaan accountants voor inhoud boven vorm, of omgekeerd? En in geval van het eerste: waarom claimen we dan iedere keer weer als er stront aan de knikker is dat 'we ons toch aan de regels gehouden hebben'?
Nee, voordat we onze vingers aflikken over een mogelijke toekomstige beoordelingsfunctie op het gebied van governance of risicomanagement, zal het openbare beroep eerst bij zichzelf te rade moeten gaan waarom het die veel eenvoudiger rol - het primaat van het getrouwe beeld - kennelijk al te moeilijk vindt, vooral als het moeilijk wordt.
Laten we daarom een stapje terug doen en eens kijken naar de eerste verdedigingslinie in de strijd om de integriteit van financiële verslaggeving: de cfo's, controllers, accountants in business. Die hebben eenzelfde keuze te maken, maar nog belangrijker: de zaken inhoudelijk integer voor te stellen vanaf de startlijn.
Het heeft even geduurd, maar ik ben geleidelijk aan tot de conclusie gekomen dat de sluipende machtsgreep van de cfo - in organisatorische taal: de vereniging van de (geld)makende, beherende en registrerende functie - een afschuwelijk wangedrocht is. Vooral als we weten dat in de meeste gevallen de controller ondergeschikt is aan de cfo.
Bovenstaande geldt met name voor cfo's van financiële instellingen, maar ook voor (andere) organisaties die treasury management als een 'profit center' zien. En nog meer voor cfo's die daarvoor met bonussen beloond worden.
Ik stel voor de rol van de cfo te fileren en de controllersfunctie er uit te halen. En vervolgens die controller een rechtstreekse rapporteringslijn te geven naar de voorzitter van de raad van bestuur.
Lastig? Misschien, als je een hekel hebt aan de wijsheid 'beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald'. Want zo'n zinnig waardeherstel van de registrerende functie wordt gecompenseerd door de zekerheid dat er intern een onafhankelijke en objectieve stem is in het bestuur en ten behoeve van het toezicht op het financieel risicomanagement. Een robuuste registrerende stem die een beter evenwicht brengt in de checks maar nog meer de balances van beheersstructuren in organisaties.
Weg met halfbakken vragen en oplossingen. Dit is een pleidooi voor 'de boekhouder terug aan de macht' en de cfo terug in zijn best nuttige creatieve hok - beherend maar niet bepalend wat de resultaten van dat beheer zijn.
En het mooie is dat dit ook betere voorwaarden schept (een lichtere last waar een sterkere rug niet haalbaar is) voor het effectief functioneren van de openbare accountant.
In adviseursspeak heet dat 'win-win'.