Opinie 12 mei 2010

De Wit en de lessen van Turkish Airlines

Het rapport De Wit is verschenen, en inmiddels al door twee van uw drie vaste bloggers van commentaar voorzien. De commissie meldt onder andere: de accountant "heeft niet zijn maatschappelijke taak kunnen waarmaken om zorg te dragen voor een begrijpelijke en toereikende toelichting op de jaarrekening van financiële instellingen. De beroepsgroep dient samen met de AFM nadere kwaliteitseisen op te stellen waaraan een jaarrekening moet voldoen".

Hiermee is wat mij betreft al genoeg gezegd over de commissie. De beroepsgroep heeft al lang geleden haar zeggenschap over kwaliteitseisen waaraan een jaarrekening moet voldoen uit handen gegeven of uit handen genomen zien worden. Ook de AFM heeft hierin geen enkele bevoegdheid. 

Dat deze commissie zichzelf competent acht om Jules Muis nog van enkele titels te voorzien, past in deze slordigheid. Toch vind ik die titels vooral grappig, terwijl de opmerking over wat beroepsgroep en AFM zouden moeten doen een vrij diepgaand onbegrip voor het accountantsberoep illustreert. 

In zijn blog gaat Marcel Pheijffer er niet op in, maar wel in zijn reactie onder die blog, hoewel Marcel Pheijffer er een stuk milder over denkt dan ik. De aanbeveling van de commissie is wat mij betreft niet "te bekritiseren", maar nauwelijks serieus te nemen. Het verbaast mij dan ook hogelijk dat het NIVRA juist die aanbeveling, bij monde van Ruud Dekkers, kennelijk ongeclausuleerd overneemt. 

Elders op deze site reageert Leja Gouwens op mijn blog over de publieke status van de beroepsorganisatie. Daarbij maakt ze de denkfout dat als ik constateer dat die status kwetsbaar is, ik dus vind dat die status moet verdwijnen. Niets is minder waar. Ik heb helemaal geen interesse in die status, ik heb interesse in de vraag wat het accountantsberoep gaat doen om de facto, niet de jure, weer de vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer te worden. 

Met het herbeklimmen van de ivoren toren, waar het advies van de commissie De Wit op neer komt, van waaruit de accountant bepaalt aan welke eisen de jaarrekening moet voldoen, om vervolgens zelf te controleren of een individuele jaarrekening aan die eisen voldoet, gaat dat naar mijn idee niet lukken. Het staat ook diametraal op het beleid van het NIVRA onder vorige voorzitters en onder de vorige algemeen directeur. 

Laat het beroep nu niet een tik op de neus verstaan als een uitnodiging om een veel te grote broek aan te trekken. 

Als het beroep lessen wil leren, dan is het rapport van de commissie De Wit uitermate bruikbaar, alleen de aanbevelingen voor accountants moeten met de nodige scepsis worden bekeken. 

Recent kwam een ander onderzoeksrapport uit, waaruit zeker zo nuttige lessen geleerd kunnen worden: het rapport over de crash van Turkish Airlines TC-JGE nabij Schiphol. Naast allerlei technische kwesties, wijst dit rapport op het risico van professionals die hun kennis en vaardigheden ernstig overschatten omdat ze ervaring zwaarder wegen dan scholing. Op een wat onverwachte plek las ik een samenvatting van dit aspect uit het rapport. Kortheidshalve verwijs ik graag naar de link. 

Ik zie het met enige regelmaat in de praktijk. Assistenten in opleiding en net afgestudeerde accountants zien risico's en problemen in een audit, maar worden als lastige en onervaren lawaaimakers aan de kant geschoven door ervaren accountants die al een jaar of tien geen leerboek accountantscontrole hebben ingekeken. Ik herinner me dat dit één van de opvallende conclusies was van de enquête naar de bouwfraude: assistenten zagen het, accountants negeerden het. 

Liever dan dat ‘het beroep' zich in de ivoren toren plaatst en normen gaat vaststellen waar zij ten principale niet over gaat, zouden beroepsbeoefenaren hun permanente educatie serieus moeten nemen. Niet door het minimum aan PE-punten te scoren, maar door keer op keer de regelgeving er bij te nemen (dat e-book, lief NIVRA, komt dat al?) en door naast ervaring ook versheid te waarderen.