Opinie 29 maart 2010

Prostitutie of overspel?

De frequente lezers van mijn blogs weten dat ik het recente rapport over de ondergang van Lehman goed heb bestudeerd. Uit de vele - vooral bilaterale - reacties die ik kreeg, maak ik op dat mijn blogs van toegevoegde waarde waren om snel inzicht te krijgen in de rol van accountant Ernst & Young en de verwijten die het kantoor - al dan niet terecht - ten deel vallen.

Ik zal vast nog wel eens op het rapport terugkomen. En ook anderen zullen er nog veel over gaan zeggen. Bijvoorbeeld in de rechtszaal, waar het rapport in het kader van claims een belangrijke rol zal gaan spelen. Aanstaande donderdag, 1 april, dient er een rechtsprocedure waarin wordt besloten of de aan het rapport ten grondslag liggende onderzoeksmateriaal geheel of gedeeltelijk openbaar gemaakt zal worden.

Van mij mag er nog veel materiaal openbaar worden. Ik ben een liefhebber van casestudies. Die kunnen uitstekend dienen om abstracties af te pellen en geven vaak een voortreffelijk inzicht in de gang van zaken binnen een onderneming en haar omgeving. Kunnen goed dienen als illustraties om zaken aan studenten en anderen uit te leggen.

Ik wacht nog wel even met het schrijven van nieuwe beschouwingen over Lehman en Ernst & Young totdat er meer informatie beschikbaar komt. Inmiddels heb ik wel een stapel berichten verzameld. Elke dag komen er wel een paar bij. Ik cursiveer de frases daarin die ik later nog eens kan gebruiken of waar ik nog verder over moet nadenken. Een daarvan wil ik u niet onthouden.

Kort gezegd draait het Lehman-rapport om zogeheten Repo-transacties. Volgens het onderzoeksrapport dienden deze om de balansen en leverage ratio's rond verslaggevingsdata te verfraaien. Door bezittingen te verkopen en met het ontvangen geld schulden af te lossen. Nu aan de verkoop echter de verplichting tot terugkoop was gekoppeld, is het de vraag of de terugkoopverplichting ook niet in de balans dient te worden opgenomen.

In een reactie op een artikel over deze methodiek maakte iemand de volgende vergelijking om de casus in simpele bewoordingen uit te leggen: hij vergeleek het met het voor slechts een nachtje trouwen met een prostituee. Om na het hebben van seks te kunnen zeggen dat dat met zijn eigen vrouw was in plaats van met een prostituee.

De vergelijking gaat in casu echter niet op. Door te trouwen ga je immers een verbond aan dat wordt gelegaliseerd en openbaar - transparant - is. Bij de Repo-transacties werd het verbond met de onderneming juist verbroken, is het de vraag of het legaal is en ontbrak de transparantie.

Als je dan toch een seksueel getinte vergelijking zou willen maken, is de volgende beter. De Repo-transacties zijn te vergelijken met het scheiden van je vrouw. Voor een dagje, waarop je bovendien met een andere vrouw gaat. Om vervolgens met je oorspronkelijke vrouw te hertrouwen.

In feite gaat het in de vergelijking om het fraai verpakken van 'overspel'. Accountants weten vast dat dat niet past bij een huwelijk in balans. Net zo min mogen Repo-transacties, zoals die bij Lehman, deels buiten de balans worden gehouden. Althans: voor zover de bedrijfseconomische relevantie eraan ontbreekt en ze louter dienen om de balans en de leverage-ratio's kunstmatig te verfraaien.