Het democratisch teveel (1)
De AMF heeft over bankier Gerrit Zalm een andere mening dan DNB. En iedereen mag het horen. Twin Peaks in actie. Het kan me even niet schelen wie er gelijk heeft, maar het is goed te weten dat er een signaal uit kan gaan voor het binnenskamers wordt gesmoord. De rest is politiek. En daar zijn we zelf bij, toch? Democratie in actie.
Of is het te veel van het goede?
Ik weet dat het boek over ‘Het Democratisch Teveel' nog moet worden geschreven. We spreken liever over ‘het democratisch tekort'. Maar veel van dat democratisch tekort heeft ook te maken met een democratisch teveel.
Het heeft een direct effect op een werkbare omgeving voor de accountant. Denk aan de (on)slagvaardigheid van de wetgever om te komen tot effectieve nieuwe regulering die de grondoorzaken van de huidige kredietcrisis probeert te minimaliseren.
Het suggereren van een 'democratisch teveel' roept al gauw de verdenking op van flirten met niet-democratische alternatieven. Maar daar gaat het even niet om.
Voor Nederland en het gros van Europa betekent parlementaire democratie een coalitie van minderheden. De prijs is compromis. Ieder moet van zijn eigen wensen iets opgeven om tot een werkbare meerderheid te komen. Algemene beleidskaders vervangen expliciete wensen en resultaatsverplichtingen worden inspanningverplichtingen. We gaan vooruit, in de afgesproken richting, maar weten nooit of we er zullen komen.
De Griekse regering zit nog niet zo lang in het zadel dank zij diezelfde democratische regels, maar beschuldigt ondertussen wel de vorige Griekse regering van flattering van de staatsbalans. En speculeert erop dat de Europese Unie de noodkreet 'help, help!' democratisch beantwoordt tegen voor de Griekse democratie verteerbare voorwaarden.
De EU, onze eigen derivaatdemocratie, heeft ooit op sober-democratische wijze de euro ingevoerd. Daarbij gold voor de clubleden de eis van een begrotingstekort van maximaal drie procent, met geldstraffen als ultieme en enige sanctie.
Praktisch gezien komen deze straffen alleen aan de orde voor de kleinere lidstaten. Zo gaat het in democratieën. Net als bij banken. Heel onpraktisch: zulke geldstraffen zullen de hulpbehoevende zondaars nog verder kopje onder drukken. Opzegging van het lidmaatschap kan een zondig lid niet worden afgedwongen.
Al met al is dit de constellatie die bij de introductie van de euro met open ogen en oren bij voorbaat is aanvaard. De woede zal zijn weg wel vinden richting de financiële off balance sheet-scharrelaars en -gelegenheidsgevers van wereldfaam die het mede mogelijk hebben gemaakt.
De resulterende patstellingen liggen echter dichter bij het RA-huis dan we denken. Het gaat hier namelijk om de invoering van noodzakelijke regelgeving - preventief en repressief - en de realisatie van een vernieuwde governance van onze financiële architectuur. Kortom: alles wat nodig is om ons uit de huidige impasse te trekken.
Pas daarna kunnen we ons echt positioneren voor een hele nieuwe wereld - die met of zonder onze toestemming op ons afkomt.