Amerikaanse autoriteiten onderzoeken Griekenland-constructies banken
Stel je voor, je start een familiebedrijf in elektrische en lasapparaten, aan het einde van de negentiende eeuw. In Cleveland, Ohio, het Amerikaanse heartland waar de ‘gesel van de markt'-aanhangers het hoogste woord hebben.
En dan besluit de oprichter, John C. Lincoln, tegen alle economische wetten en wijsheden in, een personeelsbeleid in te voeren dat lijkt op een verlichte versie van de extended family-filosofie. Medewerkers, hoog en laag, kunnen in deze relatief platte organisatie rekenen op emplooi tot aan hun pensionering. Na drie jaar proeftijd zal niemand worden ontslagen om economische redenen.
Lincoln Electric houdt deze formule nu reeds 120 jaar vol. Door weer en wind, management changes en vele andere ups en downs en uitdagingen ten spijt.
En wat meer is: de financiële ratio's van Lincoln zijn de laatste crisisjaren nog steeds om de vingers bij af te likken. Haar marktpositie is dominant, de groei robuust en de transparantie vlekkeloos. Het bedrijf heeft zich zo'n twintig jaar geleden op de Amerikaanse beurs laten noteren en heeft sinds die tijd de toets der analisten, SEC en beleggers feilloos doorstaan. Lincoln heeft een anti-vakbond politiek.
De paradoxale geschiedenis van Lincoln is zeer onlangs uitvoerig in kaart gebracht door Frank Koller, een Canadese radiojournalist, onder de titel ‘Spark' (PublicAffairs, New York, 2010). Een pakkend dubbelzinnige titel voor een boek over een onderneming die op vele fronten uitzonderlijk succes heeft geboekt maar de vonk van haar positieve sociale beleid niet heeft kunnen doen overspringen op haar industriële omgeving. Het blijft een vreemde eend in de Amerikaanse bijt.
Het aantrekkelijke van Koller's aanpak is dat hij een successtory vertelt zonder ook maar iemand te willen bekeren. ‘Spark' is buitengewoon duidelijk in het benadrukken dat de formule Lincoln misschien niet voor iedereen is weggelegd, en voor sommigen nog minder.
Maar wat het verhaal wel doet, door deze uitzondering er uit te lichten, is de regel zoals we die kamerbreed kennen te provoceren.
De vraag of Lincoln's financiële en industriële leiderschap is bereikt dankzij of ondanks haar uitzonderlijk beleid, stemt tot nadenken. Vooral of de ‘waarheden als een koe' die we in de rauwe kapitalistische aanloop naar de huidige crisis als normaal zijn gaan beschouwen - sterke inkomensdifferentiatie, agressief bonusbeleid, kortetermijndenken en kwetsbare ondernemingsloyaliteit, up or out beleid, perverse prikkelsystemen, creativiteitkillers en impulsen - inderdaad wel zo werken als we menen dat ze werken. Of hebben we ons te luchtig laten overtuigen dat ze werken zoals geadverteerd?
Het grootste winstpunt dat ik aan Koller's verhaal overhoud heet ‘vertrouwen'. Tussen management en werknemers, en onderling. Vertrouwen en een interne open uitwisseling van gedachten, wars van ‘political correctness'. Die twee samen maken de negatieve energie die besloten ligt in wantrouwen, onzekerheid of ontwijkend gedrag, vrij en legt de basis om deze om te zetten in creatieve bedrijfsenergie.
Er zijn in de wereld ongetwijfeld ook andere juweeltjes te vinden, en waarschijnlijk zitten er in Lincoln's sociale formule ook wel incidentele teleurstellingen. Maar het is wel een formule die het human resources-beleid van onze kantoren en bedrijven overtuigend uitdaagt; 120 jaar consistente AAA-performance in financiële en sociale termen is immers niet niks.
Een prachtige casestudy dus voor een volgende Accountantsdag. Kunnen we weer eens over mensen praten.