Opinie 01 februari 2010

Toezichthouders 2005-2010 - het verschil: geen

De wereld van toezichthouders volgens uw scribent: vóór de kredietcrisis in 2005, en ook na de biecht van Nout Wellink en Arnold Schilder voor de commissie de Wit op 1 februari 2010. Onderstaand citaat is geschreven vanuit het perspectief van accountants en voor accountants die professioneel willen overleven in de risicovolle wereld van financiële producten.

"Ik begrijp hoe toezichthouders werken en accepteer hun autoriteit en beste bedoelingen. Maar ik begrijp ook hun inherente zwakheden en mogelijke invloed op mijn werk."

Toezichthouders spelen een cruciale rol in regelgeving en compliance. Zij opereren niet in een vacuüm, maar zijn onlosmakelijk onderdeel van het sociaal-politieke bestel en zijn dus net zo ‘gepolitiseerd' als ieder ander. Bij de handhaving hebben zij het voordeel van achteraf beoordelen. Ook bij hen wordt wat zij vandaag doen beïnvloed door gebeurtenissen van gisteren. Met als gevolg dat veel nieuwe wet- en regelgeving op zijn best reactief is, altijd achter loopt bij de ontwikkelingen, vol zit met interne inconsistenties, en is bezwaard door problemen uit het verleden en publieke druk om te laten zien dat 'vooruitgang' wordt geboekt - vandaar veel haastwerk.

Het werk van toezichthouders is bijna nooit het wondermedicijn om de problemen van vandaag of morgen op te lossen. Wet- en regelgeving is zelden het beslissende ‘schot in de roos', maar meestal wel ‘vooruitgang': het opiaat van toezichthouders en hun politiek gehoor.

Ook toezichthouders weten zich geconfronteerd met bewegende doelen. Er zijn goede voorbeelden van excellente regelgeving, meestal crisis-geboren (SOx, IFRS).

Toezichthouders zijn echter ook vaak te zwaar ondergefinancierd om al hun doelstellingen te kunnen verwezenlijken, en daarom nooit in een positie om op hun niveau redelijke positieve zekerheid te verschaffen over de afwezigheid van systemic risks - voor het geval u zich afvraagt waarom u de eerste en laatste in de rij bent die positieve zekerheid verschaft.

Toezichthouders zijn dus een deel van de oplossing, maar ook een chronisch deel van het probleem; net als u, uw bedrijf en uw beroepsinstituut.

Dit alles is vooral ook van toepassing op de wereld van derivaten en de verantwoording en controle daarvan. Waar verwarring heerst, zijn toezichthouders meestal ook in verwarring, zij het op een hoger niveau. Laat het feit dat zij niet jaarlijks een ‘missie voltooid'-verklaring hoeven te tekenen u niet verleiden tot een vals gevoel van veiligheid.

Bovenstaande is niet bedoeld om iemand excuses te maken, maar om duidelijk te maken dat toezichthouders niet alle zwakheden van de beroepsbeoefenaren kunnen corrigeren of  voorkomen, en vice versa. Toezichthouders zijn een imperfecte aanvulling op uw eigen professionele verantwoordelijkheid, geen substituut.

Wanneer de regels van het spel zijn bepaald, start het spelletje van de regels, voor zowel toezichthouders als beroepsbeoefenaren. Als u dit niet begrijpt, of hier niet mee om kunt gaan, gaat u dan iets anders doen. Als u het wel begrijpt, neem dit dan altijd mee in uw overwegingen, zorg dat u het goed doet, en documenteer uw analyses en beslissingen, waar mogelijk."

Bron: stelling 6 uit de 'Survival kit voor de derivatenwereld', november 2005. Wie tussen 2005 en 2010 enige evolutie ziet in denken of handelen, mag zijn vinger opsteken. 

Jules Muis