Opinie 10 februari 2010

Et tu Julius?

De Commissie de Wit heeft nogal wat reacties losgemaakt. Tussen getuigen, over getuigen en van getuigen. Mijn verhoor - dat geen nieuws bevatte voor wie deze weblog bijhoudt - haalde vooral het nieuws met de rapportage dat ik om 'Wellinks hoofd' vraag.

Dan kun je proberen uit te leggen dat je generiek van mening bent dat diegenen die deze crisis hebben laten gebeuren - gegeven haar voorspelbaarheid, diepte en karakter van 'deze film hebben we eerder gezien' - niet aan het roer moeten blijven. Wat hun naam en woonplaats ook is. Het gaat om man en functie. 

Maar natuurlijk levert zo'n standpunt ook push back op. Oud-minister en nieuwbakken bankier Gerrit Zalm heb ik daar al antwoord op gegeven. Maar dan was er ook professor Sylvester Eijffinger in de Volkskrant, die zich evenals de presentatoren Pauw en Witteman afvroeg wat ik nu echt met mijn aankondiging in 2004 van "een crisis die ons lelijk zou opbreken" heb gedaan. 

Journalistiek is dat een goede vraag. Maar zo'n uitdaging verwacht ik minder van de zijde van academia, financiële economie nota bene, Universiteit van Tilburg, op wiens specifieke deskundigheidsgebied je treedt, maar zelf zwijgt in alle talen. 

Ik heb in ieder geval gedacht, gezegd en herhaald, ad nauseum in NIVRA-publicaties en op conferenties, bruiloften en partijen voor de crisis. Overname, of op zijn minst bespreking, van mijn stelling vanuit een universitair spreekgestoelte zou ongetwijfeld katalyserend en preventief hebben gewerkt. 

Blijft de valide vraag: wat heb ik er echt mee gedaan?

Wellink stelde in zijn verhoor dat ook hij bij diverse gremia Nederland heeft gewaarschuwd voor risico's die hij duidelijk zag. Als dat al zo is dan heeft ie, om maar een eerder gebruikte beeldspraak te herhalen, zitten 'knipogen in het donker'. Het zou Nederland zeker zijn opgevallen als de president van De Nederlandsche Bank had gecommuniceerd dat hij de kiemen zag van een financieel Armageddon. Wat die waarschuwingen nu precies inhielden, zal de toekomst ons misschien ooit nog eens vertellen. 

De geschiedenis van financiële crisis vertelt ons in ieder geval dat het proberen de aandacht te trekken van de belangrijkste spelers die er nog iets aan kunnen doen, neerkomt op proberen een sneeuwbal een berg op te duwen: het kan je gemakkelijk vermorzelen als je je beperkingen niet erkent. 

Gelijk hebben is één ding, gelijk krijgen een mixed blessing, maar pas vooral op met je gelijk halen! 

Blijft de vraag waarom een accountant in (onrustige) ruste er wél toe komt zo'n boude uitspraak te doen en het ex officio zo veel moeilijker blijkt. Ik heb daar in mijn speech ter gelegenheid van de opening van het Academisch Jaar, Nyenrode Universiteit het nodige over gezegd. 

Natuurlijk kun je dan altijd nog meer doen: ik had naakt op het Frederiksplein kunnen gaan lopen met een sandwichbord - remember 'The end is at hand' Of me kunnen aanbieden aan Playboy voor een centerfold annex interview dat kopers zo prettig excuseert. Er heeft volgens mij nog geen 66-plusser geposeerd.  

Ja, en dan de pregnante vraag van Jeroen Pauw: "Heb je zelf nooit eens afgetekend op iets wat je niet begreep?" Het gaat tegen mijn instinct, lees daartoe nog eens mijn artikel De Oordeelshouding Onthouden van april 2005, maar ik kan niet zweren dat het achteraf toch nog eens blijkt. Zoals een voorzitter van een toen nog big eight-kantoor eens verkondigde: het accountantsberoep kent drie pijlers, onafhankelijkheid, deskundigheid en geluk hebben. En geluk heb ik gehad! 

In het geval van de kredietcrisis gaat het om wel zeer structurele zaak. Verwijzing naar de inmiddels fameuze door Accountant.nl opgediepte DNB brief uit 1995 volstaat. En dus hebben we wat uit te leggen, individueel en collectief. 

Ten slotte nog iets over collega Arnold Schilder die tijdens de verhoren beide voeten op deze planeet hield, maar me wel het een en ander verweet. Dat zullen we best eens een keer uitpraten bij café Oosterling op het Frederiksplein in Amsterdam. 

Dan hebben we twee Mohammeds die naar de berg komen. Spannend of ze samen door één deur kunnen. Ik stuur Arnold ter voorbereiding alvast het eindverslag van de Commissie de Wit, zoals recentelijk voorgepubliceerd op de site van Pauw & Witteman.